ΣΔΙΤ: Το μοντέλο ανάπτυξης που έχουμε ανάγκη

Η διασφάλιση διαφάνειας και υγιούς ανταγωνισμού στον τομέα των κατασκευών στα πλαίσια συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), αποτελεί εγγύηση για την επίτευξη σημαντικών έργων υποδομών που εξασφαλίζουν την ευημερία των κοινωνιών και των πολιτών. Ο ελεύθερος και υγιής ανταγωνισμός επιβάλλει στις επιχειρήσεις κατασκευών και διαχείρισης ακίνητης περιουσίας να διαμορφώνουν επιχειρηματικά μοντέλα που θα δημιουργούν ή θα ενσωματώνουν καινοτομίες που θα αυξάνουν το παραγωγικό αποτέλεσμα και θα μειώνουν το κόστος λειτουργίας τους. Παράλληλα, είναι απαραίτητη  η αποτελεσματικότητα των κρατικών μηχανισμών ώστε να καθορίζουν τις τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές, να διενεργούν διαγωνισμούς ανάθεσης και επίβλεψης έργων και να ελέγχουν και να αξιολογούν το τελικό παραδοτέο αποτέλεσμα περιορίζοντας τα φαινόμενα διαφθοράς.  

Οι κατασκευές έργων δημοσίου συμφέροντος όπως οδικοί άξονες, σχολικές μονάδες, φοιτητικές εστίες και φράγματα, απαιτούν τις δυνατότητες εξειδικευμένης και συνεχώς εξελισσόμενης τεχνογνωσίας μελέτης, σχεδιασμού και κατασκευής, στα οποία αποδεδειγμένα υπερτερεί ο ιδιωτικός τομέας.

Οι δυνατότητες που παρέχει  ο παλιότερος νόμος 4412/2016 (με τις 385 τροποποιήσεις του!) αλλά και οι σημαντικές βελτιώσεις του νόμου 4782/2021 αποτελούν πρωτοφανείς ευκαιρίες αξιοποίησης του κατασκευαστικού δυναμικού της χώρας με επίκεντρο  το αποτέλεσμα και την αποφυγή των αγκυλώσεων στον τομέα των κατασκευών, που για πολλά χρόνια βιώνουμε στη χώρα μας.  

Συνοπτικά, θα αναφέρω ότι εκτός από ένα σύγχρονο χρηματοδοτικό εργαλείο, οι ΣΔΙΤ διασφαλίζουν την απαιτούμενη διαφάνεια και επίσπευση στις δημόσιες συμβάσεις, επιτυγχάνοντας την κάλυψη του κενού τεχνογνωσίας και ευελιξίας μεταξύ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που γίνεται πιο επιτακτική στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Άλλα θετικά σημεία αφορούν στη δυνατότητα συμμετοχής σε έργα μόνο από καταξιωμένες εταιρείες του κλάδου, συμπεριλαμβανομένων κατασκευαστικών κοινοπραξιών, που μπορούν να εγγυηθούν επί ποινή, τον προϋπολογισμένο χρόνο, κόστος και ποιότητα των εγχειρημάτων που αναλαμβάνουν. Παράλληλα, οι ΣΔΙΤ προσφέρουν  αποπληρωμή των έργων σε βάθος χρόνου, μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων για την υλοποίηση και παροχή έργων υποδομών και υπηρεσιών και υποχρέωση ενιαίας σύμβασης μελέτης, κατασκευής και λειτουργίας.

Σχετικά με τα σημεία με ανεπαρκή κάλυψη θα πρέπει να αναφέρω την επίλυση θεμάτων που αφορούν στη διοικητική και δικαστική επίλυση συμβατικών διαφορών και τις υπεργολαβίες.      

Ως διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς Real Estate, θυγατρικής του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, που παρέχει όλο το φάσμα των υπηρεσιών που αφορούν στην κατασκευή και τη διαχείριση ακίνητης περιουσίας, πάντα με στόχο την πράσινη ανάπτυξη, πιστεύω ότι η ανάθεση έργων δημοσίου συμφέροντος δεν είναι δυνατό να γίνεται με αποκλειστική χρήση του κριτηρίου της χαμηλότερης τιμής προσφοράς. Η ενσωμάτωση παραγόντων που αφορούν ταυτόχρονα στο περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα των αναλαμβανόμενων έργων αλλά και των εργοληπτριών εταιρειών του ιδιωτικού τομέα, με την πράσινη μετάβαση να έχει τεθεί ως προτεραιότητα από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της εταιρικής διακυβέρνησής του (ESG), κρίνεται απαραίτητη κατά τη διαδικασία αξιολόγησης και τελικής επιλογής τους και στα πλαίσια των ΣΔΙΤ, καθώς αναγκαία είναι επίσης και η εισαγωγή τους στο σχετικό θεσμικό κανονιστικό πλαίσιο. Άλλωστε, όλα τα έργα που υλοποιούνται μέσω ΣΔΙΤ πρέπει να εντάσσονται μέσα σε ολοκληρωμένα σχέδια βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και να στοχεύουν στην μακροπρόθεσμη δημιουργία προστιθέμενης αξίας.

 Συνεπώς, τόσο η ένταξη των ΣΔΙΤ στην ανάπλαση ή κατασκευή σημαντικών έργων, όσο και ο νέος νόμος που τις ρυθμίζει, αποτελούν σημαντικό βήμα προς την ορθή ανάπτυξη, ,  περιορίζοντας επιπλέον τις διακηρύξεις διαγωνισμών με «φωτογραφικούς» όρους από τις αναθέτουσες αρχές. Η αφοσίωση στην επιδίωξη της αρχής της ισονομίας και της αναλογικότητας με κύριο γνώμονα τη δημιουργία όφελους  για τις κοινότητες, παύει να αποτελεί μόνο προεκλογική δέσμευση και με τη βοήθεια παρόμοιων νομοσχεδίων αλλά και τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι εφικτό να υλοποιηθούν  έργα που θεωρούνταν αδιανόητα στο παρελθόν.

Η ακίνητη περιουσία θα αποτελέσει μία εκ των ατμομηχανών, με πολλαπλασιαστικά οφέλη, της αναμενόμενης πρωτοφανούς ανάπτυξης της χώρας μας, όπως καθομολογούν διεθνείς θεσμικοί και ιδιωτικοί φορείς, αμέσως μετά το τέλος της πανδημίας. Οι ΣΔΙΤ, ως πρακτική που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο, είναι το μέσο για την κατασκευή έργων υποδομών, με τον κίνδυνο σχεδιασμού και υλοποίησης να βαραίνει  τον συμβαλλόμενο ιδιώτη, συνεργαζόμενο εταίρο ή πάροχο υπηρεσιών προς το Δημόσιο και με τον κρατικό τομέα να αναλαμβάνει τον κανονιστικό κίνδυνο για τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Αποτελεί δε, ένα άριστο πρότυπο συνεργασίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Ένα εργαλείο που, όπως συμβαίνει και με όλα του είδους του,  μπορεί να αποδειχθεί ευεργετικό ή ανεπαρκές, ανάλογα με το βαθμό και τον τρόπο που θα επιλέξουμε να το εκμεταλλευτούμε. Για αυτόν τον λόγο, η προσέγγιση των ΣΔΙΤ δεν έχει χώρο για άλλες προκαταλήψεις και ιδεοληψίες. Η κρίση της πανδημίας απέδειξε πως το νέο μοντέλο ανάπτυξης επιβάλλει έναν τέτοιο μηχανισμό για να μπορέσει να ανταποκριθεί. Αναγνωρίζουμε λοιπόν, πως το σχέδιο των ΣΔΙΤ αποτελεί μία επιτακτική ανάγκη και η άμεση εξέλιξή του θα δώσει την πνοή που χρειάζονται κρίσιμες υποδομές και θα συμβάλει σημαντικά στην τόνωση της οικονομίας και την κοινωνική πρόοδο.