Κτίρια και κλιματική αλλαγή: Είμαστε στο σωστό δρόμο;

Η 11η Νοεμβρίου, η τελευταία μέρα των διαπραγματεύσεων, θα είναι αφιερωμένη στις πόλεις, τις περιφέρειες και το δομημένο περιβάλλον. 

Η ετήσια έκθεση του UNEP (United Nations Environment Programme) «2021 Global Status Report for Buildings and Constructions», παρουσιάζει το πως και πόσο συμβάλουν τα κτίρια στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, καθώς και την παγκόσμια πρόοδο του τομέα στη δράση για το κλίμα.

Η πρόοδος είναι υπαρκτή

Σύμφωνα με την έκθεση, ο κλάδος αντιπροσώπευε 36% της παγκόσμιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας και το 37% των εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την ενέργεια. Σημαντική πτώση της τάξεως του 10% παρατηρήθηκε στις εκπομπές που σχετίζονται με τη λειτουργία των κτιρίων, η οποία όμως προκύπτει κυρίως λόγω της κρίσης του COVID-19.

Πάντως, η έκθεση επιβεβαιώνει πως πράγματι υπήρξαν βελτιώσεις. Από το 2015, οπότε υπογράφηκε η Συμφωνία των Παρισίων, η συμπερίληψη του κτιριακού αποθέματος στις Εθνικά Προσδιορισμένες Εισφορές (NDCs), οι οποίες παρουσιάζουν τις «εθελοντικές» δεσμεύσεις των χωρών για μείωση των εκπομπών τους, αυξήθηκε από 90 σε 136 χώρες. Επιπλέον, 80 χώρες έχουν αναπτύξει οικοδομικούς κώδικες, έναντι 62 χωρών το 2015.

Οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων έχουν αυξηθεί κατά 40% από το 2015. Μόνο κατά το τρέχον έτος, και παρά τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετώπισαν οι αγορές, παρατηρείται παγκόσμια αύξηση των επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των κτιρίων κατά 11%, φτάνοντας περίπου τα $ 184 δισ.

Στον αντίποδα…

Ωστόσο, τα δύο τρίτα των χωρών όπου αναμένεται το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του κτιριακού αποθέματος, κυρίως στην Αφρική και την Ασία, εξακολουθούν να μην έχουν υποχρεωτικούς κανονισμούς για την κατασκευή των κτιρίων.

Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των δαπανών για την ενεργειακή απόδοση προήλθε από ένα μικρό αριθμό ευρωπαϊκών χωρών, παρακινούμενες από τις Ευρωπαϊκές πολιτικές και χρηματοδοτήσεις.

Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη φιλόδοξων στόχων απαλλαγής από τον άνθρακα στις Εθνικά Προσδιορισμένες Εισφορές, συνολικά.

Εν τέλει, είμαστε στο σωστό δρόμο;

Παρά την πτώση που παρατηρήθηκε στις εκπομπές, η κατασκευαστική ζήτηση αναμένεται να επανέλθει με μεγαλύτερες εκπομπές ρύπων, καθώς η κατασκευαστική δραστηριότητα θα ανακάμπτει. Η παγκόσμια χρήση υλικών αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2060, με το ένα τρίτο αυτής της αύξησης να αποδίδεται στα υλικά που χρησιμοποιούνται στον οικοδομικό και κατασκευαστικό τομέα.

Τα επόμενα πέντε χρόνια είναι κρίσιμα για το κτιριακό απόθεμα και τις υποδομές, καταλήγει η Διευθύντρια του UNEP, Inger Andersen. «Θα αφορούν την ευρεία υιοθέτηση μετασχηματιστικών προσεγγίσεων, τη συνεργασία μέσω πλατφορμών, όπως η Παγκόσμια Συμμαχία για τα Κτίρια και τις Κατασκευές. Θα έχουν να κάνουν με την δημιουργία κίνητρων και κανονισμών που μπορούν να μεταφέρουν αυτές τις λύσεις στην κλίμακα που απαιτείται».

Ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη δημιουργήσει πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα στο δομημένο περιβάλλον, όχι μόνο κατά τη χρήση, αλλά και κατά την κατασκευή των κτιρίων. Ακόμα περισσότερες πρωτοβουλίες αναμένονται από την ΕΕ στο άμεσο μέλλον, μέσα από το Renovation Wave, αλλά και μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το InvestEU.

Εντούτοις, Το UNEP υπολογίζει ότι για την επίτευξη της Συμφωνίας του Παρισιού, τα κτίρια και ο κατασκευαστικός τομέας παγκοσμίως πρέπει να απεξαρτηθούν σχεδόν πλήρως από τον άνθρακα μέχρι το 2050. Οι Ευρωπαϊκές πολιτικές, ακόμα και αν στεφθούν από απόλυτη επιτυχία, δεν είναι αρκετές για να καλύψουν τις απαιτήσεις που αφορούν το δομημένο περιβάλλον σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σε αυτή την κρίσιμη καμπή, οι διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνται στην COP 26 μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στο μέλλον του κτιριακού αποθέματος.