Πόσο έτοιμοι είναι οι δήμοι για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Σχετική έρευνα πραγματοποιήθηκε από το “EGD4Cities- European Green Deal for Cities ”, ένα πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του Erasmus +. Το EGD4Cities αποσκοπεί στην ενίσχυση των τοπικών αρχών, για τη δημιουργία μακροπρόθεσμων σχεδίων Βιώσιμης Ανάπτυξης, εισάγοντας δεξιότητες που συνδέονται με την μετάβαση σε μια κυκλική και πιο πράσινη οικονομία.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι επτά εταίροι από έξι ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, πραγματοποίησαν έρευνα, με συμμετέχοντες κυρίως υπαλλήλους και αιρετά μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και μέλη ΜΚΟ, οι οποίες καλούνται να δράσουν ως μοχλός πίεσης και έκφρασης των πολιτών. Κύριος στόχος της έρευνας είναι να διαπιστωθεί το επίπεδο γνώσης και κατανόησης των συμμετεχόντων, σε θέματα που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Απώτερος σκοπός, είναι η δημιουργία ενός κοινού εγγράφου, που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις τοπικές αρχές, ώστε να ενισχύσουν τον ρόλο τους στην παροχή βοήθειας για την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε αναμένεται να προωθήσει χρήσιμες πηγές δεδομένων, κατευθυντήριες γραμμές, πρότυπα και στοιχεία, καθώς και καλές πρακτικές, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν σε διάφορες τοπικές κοινωνίες.

Στην Ελλάδα, οι συμμετέχοντες ήταν κυρίως δημόσιοι λειτουργοί και πολιτικοί, με σημαντική εμπειρία, δεδομένου ότι η πλειοψηφία τους (52%) κατέχει την ίδια θέση από 6 ως και περισσότερα από 10 χρόνια, ενώ άλλο ένα σημαντικό ποσοστό της τάξεως του 26% βρίσκεται στη θέση εργασίας του για τουλάχιστον 3 χρόνια.

Η χώρα μας συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των συμμετεχόντων χωρών, όσον αφορά το καλό επίπεδο γνώσεων, αναφορικά με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ ή τους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους. Συγκεκριμένα, το 57% των Ελλήνων ερωτηθέντων θεωρούν ότι έχουν υψηλό επίπεδο γνώσεων επί των προαναφερθέντων θεμάτων, ενώ επιπλέον 17% κατατάσσει τις γνώσεις του σε πολύ υψηλό επίπεδο.

Υψηλό είναι και το ποσοστό που έχει ακούσει για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ή την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (87%), ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό καταγράφει η χώρα μας και στον αριθμό των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι γνωρίζουν τι είναι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Ελλάδα: 74%, Πολωνία: 72%, Βουλγαρία: 50%, Κύπρος: 45%, Ιταλία: 35%, Ιρλανδία: 30%).

Όσον αφορά το επίπεδο προόδου του εκάστοτε δήμου στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, οι ερωτηθέντες είπαν ότι οι τοπικές διοικήσεις τους επεξεργάζονται πολιτικές για τη βιωσιμότητα ή ότι αυτές οι πολιτικές βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ λίγοι φαίνεται να είναι οι δήμοι με ολοκληρωμένες πολιτικές. Παράλληλα, οι τοπικές διοικήσεις δηλώνουν σε μεγάλο ποσοστό ότι επικεντρώνονται απλώς στην εθνική νομοθεσία και τις συστάσεις (88%) για τη δημιουργία σχεδίων και στρατηγικών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, γεγονός που ενδεχομένως σηματοδοτεί μια έλλειψη συμμόρφωσης με Ευρωπαϊκές πολιτικές που δεν έχουν το στοιχείο της υποχρεωτικότητας.   

Όσον αφορά την επικοινωνία με τους πολίτες, οι ελληνικές τοπικές αρχές δηλώνουν ότι  προσπαθούν να  τους ευαισθητοποιήσουν ενεργά, σχετικά με τις βιώσιμες πολιτικές και τις δράσεις που σχετίζονται με την Πράσινη Συμφωνία, ενώ παράλληλα συγκεντρώνουν και σχετικά σχόλια. Εντούτοις, βελτίωση απαιτείται για την προσπάθεια συμπερίληψης  των επιχειρήσεων και άλλων ενδιαφερόμενα μερών στις σχετικές δράσεις και πολιτικές.

Γενικά, οι υπάλληλοι των ελληνικών δήμων δηλώνουν αρκετά ενήμεροι για τις Ευρωπαϊκές προσπάθειες για την επίτευξη πράσινης μετάβασης των πόλεων, ενώ η υποστήριξη που χρειάζονται είναι, κατά τη γνώμη των ερωτηθέντων, πρωτίστως οικονομική (95%), ακολουθούμενη από την ανάγκη ανάπτυξη ικανοτήτων (75%), την πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών (55%) και τη διοικητική υποστήριξη (55%).  Ωστόσο, το 96% των συμμετεχόντων δήλωσαν επίσης ότι χρειάζονται ειδική εκπαίδευση, κυρίως αναφορικά με τις Πράσινες τομεακές δεξιότητες (88%) και τις δεξιότητες επικοινωνίας ή μάρκετινγκ για την προσέλκυση των πολιτών (52%).

Τέλος, στη λίστα με τα τρία μεγαλύτερα εμπόδια  που αντιμετωπίζουν οι τοπικές αρχές για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας είναι, οι απαντήσεις ποικίλουν σημαντικά, με την έλλειψη οικονομικής ικανότητας (18%), τα υψηλά επίπεδα γραφειοκρατίας (17%) και την έλλειψη στήριξης και εμπλοκής των πολιτών (13%) να προπορεύονται ελάχιστα από τους υπόλοιπους παράγοντες.

Δεδομένου ότι η έρευνα εστίασε σε άτομα που απασχολούνται σε υπηρεσίες που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, φαίνεται πως οι άμεσα εμπλεκόμενοι υπάλληλοι παρουσιάζουν έναν ικανοποιητικό βαθμό ενημέρωσης και γνώσης, αλλά δε θεωρούν ότι το σύνολο του δήμου τους είναι κατάλληλα καταρτισμένο ή έχει τις απαραίτητες γνώσεις, πόρους και δεξιότητες, για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πόλεις και κοινωνίες.

Οι περισσότεροι δήμοι φαίνεται να προσπαθούν να υιοθετήσουν το μεγαλύτερο μέρος της, αλλά το γεγονός παραμένει ότι απέχουν πολύ από την υλοποίηση πραγματικών δράσεων για τη βιωσιμότητα.