Το νομοσχέδιο προβλέπει μεταξύ άλλων ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος εντοπισμού και κατεδάφισης των αυθαίρετων κατασκευών.
Οι κατεδαφίσεις προτεραιοποιούνται και πρώτα στην λίστα μπαίνουν όλα τα νέα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2024, το σύνολο των αυθαίρετων κατασκευών που κατασκευάστηκαν μετά την 28η Ιουλίου 2011, και όσα υπήχθησαν στον παρόντα με ψευδείς δηλώσεις.
Στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών εγγράφεται υποχρεωτικώς το απαραίτητο κονδύλι για τις κατεδαφίσεις όλων των αυθαιρέτων κατασκευών των δύο προηγούμενων ετών, από το τρέχον έτος κατ’ ελάχιστον.
Οι αρμοδιότητες για τον εντοπισμό της αυθαίρετης δόμησης μεταβιβάζεται στην Γενική Διεύθυνση Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας συστήνεται Ενιαίο Ηλεκτρονικό Σύστημα Καταγγελιών (Ε.Η.ΣΥ.ΚΑ. ή Σύστημα), προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (ΕΨΠ-gov.gr) στο οποίο θα καταχωρούνται οι καταγγελίες των πολιτών.
Ο σχεδιασμός, η συνολική υποστήριξη, διαχείριση και η παραγωγική λειτουργία, η τεχνολογική ανάπτυξη, αναβάθμιση και υποστήριξη του Ε.ΗΣ.Υ.ΚΑ. ανατίθεται στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (Τ.Ε.Ε.), υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Για την υποβολή της καταγγελίας καταβάλλεται υπέρ του Πράσινου Ταμείου παράβολο ύψους €200. Το ποσό θα επιστρέφεται στον καταγγέλλοντα εάν η καταγγελία επαληθευθεί έστω και μερικώς από τους ελεγκτές δόμησης.
Τα έσοδα του λογαριασμού διατίθενται για την καταβολή των αποζημιώσεων των ελεγκτών δόμησης που διεξάγουν τους ελέγχους, καθώς και για τις δαπάνες μετακίνησης και διαμονής των υπαλλήλων που απαρτίζουν τα κλιμάκια ελέγχου.
Ο ιδιοκτήτης μπορεί μέσα σε 30 ημέρες από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο να προχωρήσει σε κατεδάφιση του αυθαιρέτου. Σε περίπτωση οικειοθελούς κατεδάφισης θα διαγράφεται το 50% του προστίμου ανέγερσης ενώ θα παύει και η ποινική δίωξη. Σε αντίθετη περίπτωση το αυθαίρετο κατεδαφίζεται από το δημόσιο ενώ η δαπάνη καταλογίζεται στον ιδιοκτήτη και εισπράττεται σύμφωνα με τον Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων.
Τα πρόστιμα
Το πρόστιμο ανέγερσης είναι ίσο με την αξία του αυθαιρέτου (Αα) επί τον συντελεστή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης (Σπ). Η αξία του αυθαιρέτου υπολογίζεται ως το γινόμενο της επιφάνειάς του, πολλαπλασιαζόμενης επί την τιμή ζώνης (Τ.Ζ.) της περιοχής του ακινήτου. Ειδικά για τα αυθαίρετα που βρίσκονται εντός προστατευόμενων περιοχών, δηλαδή εντός περιοχών Natura, δασών, ρεμάτων, αιγιαλού, κοινόχρηστης παραλίας-όχθης, κοινόχρηστης παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου, πυθμένα και υπεδάφους του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και κοίτης πλεύσιμου ποταμού, ζώνης λιμένα και αρχαιολογικού χώρου ζώνης Α στο πρόστιμο επιβάλλεται συντελεστής προσαύξησης 1.2.
Από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας μέχρι την κατεδάφιση ή τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, εφόσον προβλέπεται, επιβάλλεται για κάθε έτος μη αποκατάστασης της αυθαιρεσίας, πρόστιμο μη έγκαιρης κατεδάφισης, το οποίο ισούται με το 50% του προστίμου ανέγερσης.
Τα πρόστιμα ανέγερσης των αυθαιρέτων θα καταβάλλονται σε 30 ισόποσες μηνιαίες δόσεις και τα πρόστιμα μη έγκαιρης κατεδάφισης σε 12 μηνιαίες δόσεις. Αν το οφειλόμενο πρόστιμο εξοφληθεί ολόκληρο εντός του πρώτου μηνός από τη βεβαίωση του προστίμου στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία, παρέχεται έκπτωση σε ποσοστό 30% του ποσού.
Αν ο υπόχρεος συμμορφωθεί με τις πολεοδομικές διατάξεις και αποκαταστήσει την πολεοδομική παράβαση με την απομάκρυνση της χρήσης ή την κατεδάφιση της αυθαίρετης κατασκευής ή εκδώσει την προβλεπόμενη οικοδομική άδεια όπου επιτρέπεται, μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών από τη διαπίστωσή της δεν επιβάλλεται πρόστιμο μη έγκαιρης κατεδάφισης και το πρόστιμο ανέγερσης περιορίζεται στο ελάχιστο ποσό των €250.
Κατά της έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να ασκήσει προσφυγή στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων Β’ εντός δέκα ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο. Δυνατότητα προσφυγής δεν θα δίνεται εάν κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι εκτελούνται οικοδομικές εργασίες και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου, εάν πρόκειται για αυθαίρετα σε δάση, σε δημόσια κτήματα, στον αιγιαλό, στη ζώνη παραλίας, σε Α ζώνη αρχαιολογικού χώρου, σε ιστορικό τόπο, παραδοσιακό οικισμό κλπ.
Η προσφυγή θα πρέπει να συνοδεύεται από αποδεικτικό καταβολής υπέρ του «Πράσινου Ταμείου» παραβόλου €200 ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας έως και 30 τ.μ., €500 για παραβάσεις επιφάνειας έως και 80 τ.μ. και €1.000 ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας άνω των 80 τ.μ.
Η απόφαση επί της προσφυγής θα εκδίδεται μέσα σε έναν μήνα από την υποβολή της.
Το παράβολο θα επιστρέφεται στον προσφεύγοντα σε περίπτωση που η προσφυγή γίνει δεκτή, εν όλω ή εν μέρει.
Οι ιδιοκτήτες ή εντολείς κατασκευής ή εγκατάστασης αυθαιρέτων κατασκευών ή αλλαγών χρήσεως αντίστοιχα και οι εργολάβοι κατασκευής τους τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή από 5.000 ευρώ έως 50.000 ευρώ.
Ιδρύεται ο Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται η μεταβίβαση των πολυδιασπασμένων αρμοδιοτήτων για τα νερά της Θεσσαλίας που ανήκαν σε πολλαπλούς φορείς (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αποκεντρωμένη διοίκηση, περιφέρεια και δεκάδες οργανισμοί εγγείων βελτιώσεων, εκ των οποίων πολλοί είχαν προβληματική λειτουργία), σε έναν οργανισμό, τον «Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Ανώνυμη Εταιρεία», που θα αναλάβει να επιλύσει το μεγάλο πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτων στη Θεσσαλία (στρατηγικός σχεδιασμός, άρδευση, έγγειες βελτιώσεις και αντιπλημμυρικά).
Μεταρρύθμιση στη διαχείριση των δασών.
Καθιερώνεται η επιδότηση της απομάκρυνσης της βιομάζας, με ταυτόχρονη θεσμοθέτηση Υβριδικών Σχημάτων συνεργασίας δασικών συνεταιρισμών και ιδιωτικών επιχειρήσεων που μεταποιούν βιομάζα (για παραγωγή προϊόντων ξύλου, πέλετ, ενέργειας κ.λπ.), που υπό την επίβλεψη της δασικής υπηρεσίας θα αναλάβουν να εφαρμόσουν σύγχρονες, διαχειριστικές μελέτες που καθιστούν τα δάση παραγωγικά προφυλάσσοντάς τα ταυτόχρονα -κατά το δυνατόν- από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Η δυνατότητα άμεσης μαζικής κινητοποίησης δασεργατών και των μηχανημάτων τους, σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας, με τη δημιουργία συστήματος ενεργοποίησης των Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας σε περίπτωση μεγάλων δασικών πυρκαγιών (megafires), για τη δημιουργία μεγάλων αντιπυρικών ζωνών, που ενισχύουν, καταλυτικά, το έργο της πυροσβεστικής, όταν οι πυρκαγιές αποκτούν ανεξέλεγκτες διαστάσεις και έχουν μεγάλα μέτωπα και πολυήμερη διάρκεια.
Πρόγραμμα «Απόλλων
Θεσπίζεται το Πρόγραμμα «Απόλλων» για τη μείωση του ενεργειακού κόστους των ευάλωτων νοικοκυριών, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, των Τοπικών και Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων και των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης ανά την Επικράτεια. Το Πρόγραμμα προβλέπει την αξιοποίηση μεγάλων επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που θα τροφοδοτούν με φθηνή ηλεκτρική ενέργεια την κατανάλωση μεγάλων Ενεργειακών Κοινοτήτων, που θα συσταθούν για την εφαρμογή του.
Θεσπίζονται μέτρα για την αύξηση του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου, με στόχο την αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τη μείωση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται -μεταξύ άλλων- η δυνατότητα περιορισμών στην έγχυση ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο από έργα ΑΠΕ και Σ.Η.Θ.Υ.Α., ενθαρρύνεται η αυτοπαραγωγή και αυτοκατανάλωση που στηρίζεται σε έργα ΑΠΕ και καθιερώνεται η τηλεποπτεία και τηλεδιαχείριση μεγάλου αριθμού σταθμών ΑΠΕ από τον Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Μέτρα κατά των ρευματοκλοπών και των στρατηγικών κακοπληρωτών λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος
Καθιερώνονται αυστηρά μέτρα κατά των ρευματοκλοπών και των στρατηγικών κακοπληρωτών λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος, με στόχο τη μείωση των επιβαρύνσεων που υφίσταται ο μέσος καταναλωτής ηλεκτρικού ρεύματος από τα φαινόμενα αυτά. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνεται η υποχρέωση προσκόμισης νέας Υπεύθυνης Δήλωσης του αδειούχου ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη αν αλλάξει ο φορέας επιχείρησης, η αφαίρεση επαγγελματικής άδειας ηλεκτρολόγου σε περίπτωση συμμετοχής σε ρευματοκλοπή, θεσμοθετείται η δυνατότητα του ΔΕΔΔΗΕ να λαμβάνει πληροφορίες από την ΑΑΔΕ για φορολογικά στοιχεία απαραίτητα για την αντιμετώπιση των ρευματοκλοπών και τίθεται ρητός χρόνος παραμονής στην καθολική υπηρεσία (τέσσερεις μήνες), για μη ευάλωτους καταναλωτές ρεύματος που δεν πληρώνουν τον λογαριασμό τους.
Σχέδιο ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων
Για την επιτάχυνση της προώθησης του εθνικής σημασίας σχεδίου ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων και την ταχύτερη αξιοποίηση του εθνικού αιολικού θαλάσσιου δυναμικού που είναι το καλύτερο στην Ανατολική Μεσόγειο, παρέχεται η δυνατότητα στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων να πραγματοποιεί η ίδια ή μέσω εταιρίας ειδικού σκοπού έρευνες και μετρήσεις, που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη των νέων πάρκων, και ενισχύεται σημαντικά σε προσωπικό για την προώθηση των νέων αρμοδιοτήτων της.
