Αυτό είναι μόνο ένα από τα βασικά στοιχεία του σχεδίου αξιοποίησης των νέων ευρωπαϊκών πόρων, που ξεπερνούν τα 8 δισ. ευρώ και θα ενεργοποιηθούν μέσω τριών ταμείων: του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου, του Ταμείου Εκσυγχρονισμού και του Ταμείου Απανθρακοποίησης Νήσων. Το σχέδιο, που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα υλοποιηθεί μέχρι το 2032, ισοδυναμεί με μισό Ταμείο Ανάκαμψης και φιλοδοξεί να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές στην κοινωνία και την οικονομία, μέσω της πράσινης μετάβασης και της κοινωνικής συνοχής.
Ενεργειακή στήριξη για 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά
Το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο θα διοχετεύσει συνολικά 4,7 δισ. ευρώ (μαζί με την εθνική συμμετοχή), για τη στήριξη περίπου 1,5 εκατομμυρίου ευάλωτων νοικοκυριών και 18.000 μικρών επιχειρήσεων που αδυνατούν να αναβαθμίσουν ενεργειακά τα κτίριά τους. Εκτός από παρεμβάσεις μέσω παρόχων, θα επιδοτηθεί η εγκατάσταση αντλιών θερμότητας και ηλιακών θερμοσιφώνων, ενώ θα δοθούν και επιδόματα θέρμανσης για όσους χρησιμοποιούν ακόμα ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί μητρώο δικαιούχων για καλύτερο έλεγχο και στόχευση. Το πρόγραμμα αναμένεται να αυξήσει τους ωφελούμενους από 300.000 σε έως 1 εκατομμύριο, εντάσσοντας νέα κοινωνικά και γεωγραφικά κριτήρια, όπως νοικοκυριά σε νησιά, ορεινές περιοχές, μονογονεϊκές οικογένειες, ΑμΕΑ και πολύτεκνους.
Ενίσχυση επιχειρήσεων και βιομηχανίας
Από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, 1,6 δισ. ευρώ θα διοχετευτούν για την ενεργειακή μετάβαση του ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα, 200 εκατ. ευρώ θα δοθούν στη βαριά βιομηχανία (αλουμίνιο, μέταλλα, χημικά, ναυπηγεία) και 575 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε πολύ μικρές επιχειρήσεις για αναβάθμιση εξοπλισμού, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ανανέωση στόλου με ηλεκτρικά οχήματα. Τα επιμελητήρια θα λειτουργούν ως σημεία πληροφόρησης και υποστήριξης (one-stop-shop).
Επενδύσεις στα νησιά και τις μεταφορές
Το Ταμείο Απανθρακοποίησης θα κινητοποιήσει 4,4 δισ. ευρώ επενδύσεων, εστιάζοντας στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών (Δωδεκάνησα, Βόρειο Αιγαίο, Κυκλάδες), την ανάπτυξη πλωτών ανεμογεννητριών και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών με μπαταρίες για αυτοκατανάλωση από δήμους, αγρότες και επιχειρήσεις. Στον τομέα των μεταφορών προβλέπεται η προμήθεια 100 ηλεκτρικών και 50 λεωφορείων υδρογόνου, ενώ θα επιδοτηθούν ηλεκτρικά οχήματα για ΑμΕΑ, logistics και ειδικού τύπου ταξί.
Κοινωνική κατοικία και αξιοποίηση ακινήτων
Ευρωπαϊκοί πόροι θα αξιοποιηθούν για την κατασκευή ή ανακαίνιση 1.000 κοινωνικών κατοικιών σε δημόσια ακίνητα, καθώς και για την επιδότηση ιδιωτών για ανακαίνιση κλειστών κατοικιών με υποχρέωση μίσθωσης σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Οι κυριότερες δράσεις που εντάσσονται στα τρία Ταμεία είναι:
1. Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, συνολικού προϋπολογισμού 4,7 δισ. ευρώ:
- Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και αντλίες θερμότητας, με νέο μοντέλο υλοποίησης των επενδύσεων.
- Πρωτοβουλίες για το στεγαστικό, με δημιουργία κοινωνικών κατοικιών και ανακαίνιση φοιτητικών εστιών.
- Εκσυγχρονισμός Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (αναβάθμιση του μετρό της Αθήνας, καινούργια ηλεκτρικά λεωφορεία).
- Άμεση εισοδηματική στήριξη σε ευάλωτα και φτωχά νοικοκυριά (επίδομα θέρμανσης, επιδότηση ενοικίου).
2. Ταμείο εκσυγχρονισμού, συνολικού προϋπολογισμού 1,6 δισ. ευρώ:
- Εκσυγχρονισμός ναυτιλίας (ακτοπλοΐα, τουριστικά πλοία και ferry boats).
- Αναβάθμιση ενεργειακών δικτύων (άρση κορεσμού για εγκατάσταση νέων ΑΠΕ).
- Εξηλεκτρισμός & βελτίωση ανταγωνιστικότητας ενεργοβόρων επιχειρήσεων, µε έμφαση στη βιομηχανία.
3. Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων συνολικού προϋπολογισμού 1,7 δισ. ευρώ:
- Ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών (Δωδεκάνησα, ΒΑ Αιγαίο, Κυκλάδες) για περιορισμό των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας που πληρώνουν όλοι οι καταναλωτές και μείωση των ρύπων.
- Συστήματα ΑΠΕ για τη µμείωση του ενεργειακού κόστους (φωτοβολταϊκά σε ενεργοβόρες καταναλώσεις όπως οι αφαλατώσεις, υπεράκτια αιολικά πάρκα, μπαταρίες).
- Φράγματα για διαχείριση υδάτων και υποδομές φόρτισης οχημάτων και πλοίων.
Αναλυτικά, οι δράσεις ανά υπουργείο περιλαμβάνουν τα εξής:
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας:
Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:
- Ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και αντικατάσταση ενεργειακού εξοπλισμού ευάλωτων (αντλίες θερμότητας και ηλιακούς θερμοσίφωνες) ενεργειακά ευάλωτων με αλλαγή του μοντέλου υλοποίησης που θα περιλαμβάνει αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα.
- Δημιουργία Μητρώου Δικαιούχων Ενεργειακής Στήριξης (κάρτα Δικαιούχου) στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και δωρεάν έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων.
- Επίδομα θέρμανσης για ευάλωτα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.
Ταμείο Εκσυγχρονισμού:
- Ανάπτυξη Μονάδων Παραγωγής Εναλλακτικών Καυσίμων.
- Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανακατασκευής & Αναβάθμισης Αθλητικών Εγκαταστάσεων. Παρεμβάσεις σε: Καυτανζόγλειο, ΟΑΚΑ, ΕΑΚ Θεσσαλονίκης, Χανίων, Λάρισας, Κολυμβητήριο Σερρών, Πανθεσσαλικό.
- Ενεργειακή Αναβάθμιση Ειδικών Σχολείων.
- Αναβάθμιση και ψηφιοποίηση δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.
- Ενίσχυση υποσταθμών δικτύου σε κορεσμένες περιοχές για εγκατάσταση νέων ΑΠΕ.
- Εγκατάσταση έξυπνων μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας.
- Ψηφιακή παρακολούθηση και διαχείριση δικτύου χαμηλής τάσης.
Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων:
- Διασύνδεση Δωδεκανήσων (Κως, Ρόδος, Κάρπαθος).
- Διασυνδέσεις Μέσης Τάσης μικρών νησιών σε Κυκλάδες, ΒΑ Αιγαίο, Δωδεκάνησα (Σίφνο, Κύθνο, Δονούσα, Αμοργό, Πάτμο, Λειψούς, Ανάφη, Σύμη, Αρκιούς, Αγαθονήσι, Ικαρία).
- Διασύνδεση νησιών ΒΑ Αιγαίου.
- Εγκατάσταση Συστημάτων Φωτοβολταϊκών µε μπαταρία για αυτοκατανάλωση σε Δήμους, νοικοκυριά, αγρότες, επιχειρήσεις, μικρές / μεγάλες αφαλατώσεις.
- Εγκατάσταση μεγάλων µπαταριών σε νησιά µε σκοπό την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης των ηλεκτρικών συστημάτων τους ακόμα και σε περίπτωση διακοπής τροφοδοσίας τους από την ηπειρωτική χώρα.
- Ανάπτυξη πλωτών υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
- Δημιουργία υποδομών cold ironing σε νησιωτικά λιμάνια και τροφοδοσία πλοίων µε ηλεκτρική ενέργεια.
- Ανάπτυξη «εμπορικών» έργων ΑΠΕ µε σκοπό την παροχή φθηνότερης πράσινης ενέργειας στους νησιωτικούς Δήμους.
- Ανάπτυξη Υβριδικών Σταθμών ΑΠΕ µε μεγάλη αποθήκευση σε µη- διασυνδεδεμένα νησιά (για να υποκαθιστούν τις ρυπογόνες ντιζελογεννήτριες που λειτουργούν σήμερα).
Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών
Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:
- Νέοι συρμοί μετρό στις γραμμές 2 και 3, και ανάταξη συρμών γραμμής 1.
- 210 νέα ηλεκτρικά λεωφορεία σε Αττική και Θεσσαλονίκη, προσβάσιμα σε άτομα µε αναπηρία & υπηρεσία on demand μεταφοράς ευάλωτων.
- Ανανέωση στόλου φορτηγών, city logistics & υποδομές φόρτισης, ηλεκτρικά προσβάσιµα ταξί.
- Ποδηλατοδρόμοι, πεζοδρόμια, υποδομές µικρο-κινητικότητας & ηλεκτρονικό σύστημα χαρτογράφησης για εμποδιζόμενα άτομα σε σταθμούς ΜΜΜ.
- Αναβάθμιση και βελτίωση προσβασιμότητας σιδηροδρομικών σταθμών.
- Χρηματοδοτική μίσθωση (social leasing) ηλεκτρικών οχημάτων για μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά & υποδομές φόρτισης.
Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων:
- Δημιουργία φραγμάτων πολλαπλού σκοπού σε νησιά.
- Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε νησιά.
Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευµάτων και Αθλητισµού
Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:
- Ενεργειακά Βιώσιμες Φοιτητικές Εστίες για Ευάλωτους Νέους. Αφορά τις Φοιτητικές Εστίες: Ζωγράφου, Πατησίων, Α’-Γ’-Δ’ Πανεπιστημίου Αθηνών, Α’-Β’-Γ’-Δ’ Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, ΑΣΠΑΙΤΕ, Καλαμαριάς.
- Κάλυψη αναγκών μεταφοράς µμαθητών µε αναπηρία που φοιτούν σε Ειδικά Σχολεία της χώρας.
Υπουργείο Ανάπτυξης
Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:
- Ενεργειακή αναβάθμιση πολύ μικρών επιχειρήσεων (κτίρια, ενεργειακός εξοπλισμός) και απόκτηση (μίσθωση/αγορά) επαγγελματικών ηλεκτρικών οχημάτων και υποδομών φόρτισης.
- Χρήση Εμπορικών Επιμελητηρίων ως one stop shop για ενημέρωση πολύ μικρών επιχειρήσεων.
Ταμείο Εκσυγχρονισμού:
- Εξοικονόμηση ενέργειας στη βιομηχανία με επενδύσεις εκσυγχρονισμού της βιομηχανίας και της μεταποίησης (έργα STEP SEAL award). Εξηλεκτρισμός της βαριάς βιομηχανίας.
Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο:
- Ανακαίνιση κλειστών ιδιωτικών ακινήτων µε υποχρέωση για μακροχρόνια μίσθωση σε ευάλωτα νοικοκυριά και ευάλωτους φοιτητές.
- Πιλοτική κατασκευή νέων και ανακαίνιση υφιστάμενων ακινήτων Δημοσίου/Δήμων σε περιοχές που υφίστανται στεγαστική πίεση µε προορισμό την Κοινωνική Κατοικία.
- Επιδότηση ηλεκτρικών αµαξιδίων, mobility scooters και hand bikes για άτομα µε αναπηρία.
- Επιδότηση ενοικίου σε δημόσιους λειτουργούς που εργάζονται εκτός έδρας (ιδίως σε νησιά ορεινές/μειονεκτικές περιοχές ή/και αυτούς που διανύουν καθημερινά μεγάλες αποστάσεις) – Επιδότηση ενοικίου σε ευάλωτα νοικοκυριά.
- Χρήση Κέντρων Κοινότητας ως one stop shop για ενημέρωση πολιτών για προγράμματα ενεργειακής φτώχειας και βιώσιμων μεταφορών.
Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής
Ταμείο Εκσυγχρονισμού:
- Εκσυγχρονισμός στόλου ακτοπλοΐας, ferry boats και τουριστικών ημερόπλοιων (Μετασκευή πλοίων σε ελληνικά ναυπηγεία). Ενεργειακή αναβάθμιση πλοίων και ηλεκτρικά ferry boats σε κοντινές πορθμειακές γραμμές.
- Αναβάθμιση 7 Κτιριακών Συγκροτημάτων του Υπουργείου Ναυτιλίας.
