Σύμφωνα με στοιχεία της Danos μέλος του ομίλου BNP Paribas RE οι επενδύσεις στον εν λόγω κλάδο του real estate έφθασαν τα €133,2 δισ. αριθμός που αντιπροσωπεύει μείωση της τάξης του 51% σε σύγκριση με το 2022. Ορισμένες χώρες παρουσίασαν έντονη πτώση όπως η Γερμανία (-57%), η Ολλανδία (-66%), το Βέλγιο (-74%), η Ιρλανδία (-66%), η Φινλανδία (-63%), η Πολωνία (-65%) και Δανία (-58%), ενώ οι μειώσεις στην Αυστρία (-7%) ή το Λουξεμβούργο (-35%) ήταν χαμηλότερου μεγέθους.
Στην Ελλάδα οι επενδύσεις άγγιξαν τα €800 εκατ. Οσον αφορά στις αποδόσεις το
2023 θα θεωρηθεί, σύμφωνα με τους αναλυτές, έτος «αποσυμπίεσης» των αποδόσεων στις
ευρωπαϊκές αγορές σε όλους τους τύπους περιουσιακών
στοιχείων.
Η αγορά γραφείων
Η καθολική αποσυμπίεση στις αποδόσεις του κλάδου των γραφείων έγινε στην Ευρώπη έως το 4ο τρίμηνο του 2022. Η επέκταση έχει προχωρήσει κατά τη διάρκεια του έτους στο 4ο τρίμηνο του 2023. Η ισχυρότερη αποσυμπίεση τους τελευταίους 12 μήνες σημειώθηκε στην αγορά της Γερμανίας (+105 για το Βερολίνο), το Παρίσι και το Άμστερνταμ και Βαρσοβία (+125). Στο Λονδίνο, το μεγαλύτερο μέρος της αποσυμπίεσης σημειώθηκε πολύ νωρίτερα μέσα στο έτος.
Στην Ελλάδα οι αποδόσεις για το δ’ τρίμηνο του 2023 έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2022 έφθασαν το 6%.
Το 2023 έγιναν πράξεις για 7,60 εκατ. τ.μ γραφειακών χώρων στις 17 κύριες αγορές της Ευρώπης καταγράφοντας μείωση κατά 19% σε σχέση με το 2022. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές παρουσίασαν σημαντική πτώση σε όγκους, όπως το Δουβλίνο (-50%), το Κεντρικό Λονδίνο (-23%), η Βαρκελώνη (-18%) και οι έξι κύριες Γερμανικές αγορές (-26%). Η Μαδρίτη υποχώρησε (-1%), οι Βρυξέλλες (+9%) και η Ρώμη (+78%) βρίσκονται σε αντίθεση με κάποια σταθεροποίηση ή και επιτάχυνση.
Η χρονιά δεν χαρακτηρίστηκε από μεγάλα deals στον κλάδο των γραφείων, ενώ όσον αφορά στην διαθεσιμότητα το συνολικό ποσοστό κενών θέσεων στην Ευρώπη διαμορφώθηκε στο 8,0% το 4ο τρίμηνο του 2023 (+40 μονάδες βάσης έναντι του τέταρτου τριμήνου του 2022). Οι βασικές αγορές γραφείων και τα νέα κτίρια καταγράφουν μικρά ποσοστά κενών χώρων ενώ αντίθετα τα υψηλότερα ποσοστά βρίσκονται σε δευτερεύοντες δρόμους και περιφερειακές περιοχές.
Σύμφωνα με την
έρευνα οι τάσεις ποικίλλουν μεταξύ των αγορών: Μόναχο, Φρανκφούρτη, Κεντρικό Παρίσι και Βερολίνο σημείωσαν
σημαντική άνοδο (100 μονάδες βάσεις ή υψηλότερα). Το κεντρικό Λονδίνο
και το Άμστερνταμ καταγράφουν μέτρια αύξηση, ενώ στο Μιλάνο και τη Βαρσοβία, το
ποσοστό των κενών θέσεων μειώθηκε σημαντικά. Πολύ μικρό
είναι το ποσοστό στην Αθήνα (4%) καθώς η ζήτηση για ακόμη μια χρονιά υπερβαίνει
την προσφορά.
Ανοδικά κινήθηκαν και οι τιμές των ενοικίων τόσο στους κύριους εμπορικούς δρόμους όσο και σε δευτερεύουσες οδούς με υψηλή ζήτηση για χώρους Α κατηγορίας. Ο χώρος εργασίας παίζει βασικό ρόλο στην προσέλκυση και διατήρηση ταλέντων, τόσο ως προς την ποιότητα του χώρου όσο και ως προς την τοποθεσία. Τους τελευταίους 12 μήνες, στο Άμστερνταμ (+8%), το Κεντρικό Παρίσι, το Κεντρικό Λονδίνο και στη Βαρσοβία (+7%) έχουν σημειωθεί οι πιο μεγάλες αυξήσεις στις αξίες. Σε Λονδίνο, Παρίσι, Λουξεμβούργο, Δουβλίνο και Μιλάνο οι τιμές ξεπερνούν τα €600 ανά τετραγωνικό μέτρο, ενώ στις περισσότερες αγορές της Ευρώπης οι τιμές κυμαίνονται από €400 έως €600.
Στην Αθήνα οι τιμές διαμορφώθηκαν στο εύρος μεταξύ €300 και €400 το τ.μ και συγκεκριμένα €372.
