Η ελληνική πρόταση στη διοργάνωση είναι καρπός μιας συλλογικής προσπάθειας, που φέρει τη σφραγίδα του Πολυτεχνείου της Κρήτης και συνιστά ένα διεπιστημονικό εγχείρημα και αφορά την αποκατάσταση και επαναπόδοση στο κοινωνικό σύνολο των εμβληματικών βενετσιάνικων Νεωρίων του 16ου αιώνα στο Ηράκλειο και τα Χανιά, μέσα από τη χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και τον σεβασμό στους ήδη υπάρχοντες αρχιτεκτονικούς και τεχνικούς κανόνες της πρώτης κατασκευής τους.
Η ιδέα, έμφορτη με θεωρητικό στοχασμό και εξειδικευμένη τεχνική έρευνα και κοινωνική, αλλά και περιβαλλοντική ευαισθησία, ουσιαστικά αγκαλιάζει και τον κοινό ιστορικό και γεωπολιτικό παράγοντα, που μοιράζονται από το παρελθόν, αλλά και πάντα, τρεις “ θαλασσινές” πόλεις: το Ηράκλειο, τα Χανιά κι η Βενετία (οικοδέσποινα της Μπιενάλε, αλλά και μήτρα της παράδοσης των δυο κρητικών πόλεων). Πόλεις που συνδέονται, όχι απλά με ιστορικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, αλλά και από εκείνη την κοινή πολιτισμική σφραγίδα της Μεσογείου, όπως την περιγράφει ο Φερνάν Μπρωντέλ στο ομώνυμο έργο του.
Τα νεώρια των Χανίων και του Ηρακλείου κουβαλούν στο σώμα τους την θαλασσοκράτειρα παράδοση, που περικλείει τη νοημοσύνη της ναυτικής τέχνης και της τεχνικής της, τον εγκλιματισμό του εμπορικού πνεύματος στο περιβάλλον της εξάπλωσής του και των σχέσεων που εγκαθιστά με τις κοινωνίες όπου εφάπτεται. Αυτό το πνεύμα η ελληνική πρόταση επιδιώκει να αναβιώσει, ανασυσταίνοντας κι ανασυστήνοντας τα νεώρια στα δυο μεγάλα κρητικά λιμάνια.
Η ομάδα, που δούλεψε αρκετά χρόνια το σχέδιο αυτό υπό την επίβλεψη του καθηγητή στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Νικολάου Σκουτέλη και του Κλήμη Ασλανίδη, περιλαμβάνει τους Elisabetta Molteni, Αντώνη Καραμήτρο, Άννα Τσιτωνάκη και Χριστίνα Αραπάκη. Στη μακρά διεπιστημονική έρευνά τους, στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου προγράμματος η αρχιτεκτονική συνδυάστηκε και με άλλους κλάδους: την ιστορία, τη γεωλογία και τη γεωφυσική, αλλά και με δομοστατικούς, χημικούς μηχανικούς, με ειδικούς στην ακουστική και μελετητές ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και φωτισμού. Στη νέα τους χρήση, τα νεώρια δεν θα αποτελούν απλά ένα μνημείο αρχιτεκτονικής παράδοσης, αλλά και μια ζωντανή πηγή «τεχνικής τεκμηρίωσης και πολιτιστικής επανένταξης», όπως φιλοδοξούν οι εμπνευστές της πρότασης.
Όπως τόνισε στον δημοσιογράφο του ΑΠΕ-ΜΠΕ Γιώργη-Βύρωνα Δάβο ο καθηγητής Ν. Σκουτέλης, «Στη φετινή διοργάνωση εντάξαμε οριακά ένα θέμα που αφορά την Intelligens, όπως σήμερα την εννοεί η ανθρωπότητα. Εμείς πιστεύουμε ότι πάνω σε αυτήν την τριλογία (νοημοσύνη, φύση, Συλλογικό) οι εργασίες που προτείνουμε για τα νεώρια Χανίων κι Ηρακλείου συνδυάζουν τα ζητήματα της φύσης, Γη και Θάλασσα, το ζήτημα της Ιστορίας, από τα μέσα του 1.500 ως τις μέρες μας που χρησιμοποιήθηκαν αυτοί οι χώροι και πως μέσα από αυτή τη διαδρομή μπορέσαμε να πάρουμε στοιχεία κι εναύσματα, προκειμένου να σχεδιάσουμε πιο εύστοχα την επανάχρηση αυτών των χώρων».
«Επιλέξαμε συμβατικούς τρόπους με τον χαρακτήρα και τις χωρικές αρετές αυτών των Νεωρίων ώστε να αναδείξουμε και το σύγχρονο βήμα της Αρχιτεκτονικής με υλικά τα οποία συνάδουν με την ιδέα των "αναστρέψιμων" υλικών. Αλλά και να λύσουμε το πρόβλημα της στατικότητας των κτηρίων» πρόσθεσε.
Ο κ. Ασλανίδης από την πλευρά του ανέφερε πως «παρουσιάζουμε δύο μελέτες μας, ως εργαστήριο τεκμηρίωσης κι αποκατάστασης ιστορικών κτηρίων και συνόλων του Πολυτεχνείου Κρήτης με άνεση από το ΥΠΠΟ και τον Δήμο Χανίων για τα βενετσιάνικα Νεώρια Χανίων κι Ηρακλείου. Τα δύο έργα παρουσιάζονται εδώ συνδυασμένα. Υπάρχει μια μεγάλη ξύλινη μακέτα, σε κλίμακα 1:15, που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα και μεταφέρθηκε στη Βενετία, που συνδυάζει αυτές τις δύο μελέτες και ταυτόχρονα παρουσιάζονται και τα σχέδια κι η Ιστορία των συγκροτημάτων, ώστε να έχει κάποιος μια πλήρη εικόνα».
Όπως υπογράμμισε ο κ. Ασλανίδης, τα δύο τούτα έργα πρόκειται να δημοπρατηθούν άμεσα και να υλοποιηθούν, καθώς «αφορούν τις τοπικές κοινωνίες των Χανίων και του Ηρακλείου κι εδώ έρχεται κι η σχέση με την τελευταία έννοια που τέθηκε από τον επιμελητή της Μπιενάλε, τη συλλογικότητα».
Μέσα από τα ξύλινα προπλάσματα στις μακέτες σε κλίμακα 1:15, τις ψηφιακές αναπαραστάσεις και τις επεξηγήσεις για το θεωρητικό υπόβαθρο της μελέτης, ο θεατής αντιλαμβάνεται με ενιαίο τρόπο πως η ανάπλαση στα Νεώρια θα δώσει νέα εικόνα και μια βελτιωμένη χρήση του χώρου και θα αναδείξει το ιστορικό βάρος σε δύο εμβληματικά μνημεία των δύο πόλεων. Πλέον θα πάψουν να αποτελούν μια ρομαντική “ καρτ ποσταλ” των λιμανιών τους, αλλά θα επαναχρησιμοποιούνται ως ενεργοί οργανισμοί, φιλοξενώντας μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, εκδηλώσεις, πειραματικά σκηνικά δρώμενα, σημεία συνάντησης και καθημερινής συμβίωσης - από πωλητήρια μέχρι κοινόχρηστους χώρους καφέ. Δείχνοντας έτσι πως η Ιστορία μπορεί να συμβαδίζει με τις νέες χρήσεις, τις τεχνικές παρεμβάσεις και τον υπερσύνδεσμο που η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης επιβάλλει στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των νέων κατασκευών. Η 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας εγκαινιάζεται στις 24 Μαΐου και θα διαρκέσει έως τις 23 Νοεμβρίου 2025.
πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
