Ιδιοκτήτες ακινήτων που βρίσκονται σε άτυπες επεκτάσεις οικισμών, είτε αραιοδομημένων είτε πυκνοδομημένων, αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της «χωροταξικής αδικίας», καθώς οι περιοχές αυτές, αν και αναπτυγμένες με νόμιμες διαδικασίες, δεν λαμβάνονται υπόψη στις υφιστάμενες ρυθμίσεις.
Υπενθυμίζεται ότι το νέο διάταγμα εισάγει ένα ενιαίο σύστημα οριοθέτησης για όλους τους οικισμούς που πληρούν τα πληθυσμιακά και χρονικά κριτήρια. Οι οικισμοί θα κατηγοριοποιούνται με βάση τη γεωγραφική τους θέση, την πληθυσμιακή τους δυναμική, την αρχιτεκτονική και μορφολογική τους αξία, καθώς και τον ρόλο τους στον τοπικό χώρο (τουριστικοί, περιαστικοί ή διάσπαρτοι). Η κατηγοριοποίηση αυτή θα καθορίζει τους όρους δόμησης και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης, με στόχο να διατηρηθεί η φυσιογνωμία κάθε οικιστικού συνόλου.
Το νέο πλαίσιο προβλέπει οριοθέτηση εσωτερικών ζωνών που περιλαμβάνουν την Ζώνη Α (ιστορικός πυρήνας πριν το 1923), τη Ζώνη Β (συνεκτικά τμήματα της περιόδου 1923–1983) και τη Ζώνη Β1 (διάσπαρτες ή αραιοδομημένες περιοχές της ίδιας περιόδου). Η διαδικασία οριοθέτησης βασίζεται σε τεχνικά και απογραφικά δεδομένα, ιστορικές αεροφωτογραφίες και επίσημα χαρτογραφικά υπόβαθρα, διασφαλίζοντας επιστημονική τεκμηρίωση και αποφυγή αυθαιρεσιών.
Το θέμα της απώλειας του δικαιώματος δόμησης για χιλιάδες ακίνητα έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ευθύμης Μπακογιάννης, αναφέρθηκε στο πρόβλημα σε πρόσφατη εκδήλωση του Τεχνικού Επιμελητηρίου, και στην οικονομική ζημία που μπορεί να προκληθεί, ειδικά για εκείνους που αγόρασαν ακίνητα σε περιοχές που τώρα χαρακτηρίζονται εκτός σχεδίου
Σύμφωνα με τον κ. Μπακογιάννη, το υπουργείο είχε εισάγει τη Ζώνη Γ με την πρόθεση να επιτρέπει τη δόμηση σε περιοχές εντός σχεδίου, ωστόσο το ΣτΕ έκρινε ότι η εφαρμογή αυτής της ζώνης δεν ήταν σύννομη, με αποτέλεσμα την αφαίρεσή της από το σχέδιο.
Ο γενικός γραμματέας ανέφερε, ωστόσο, ότι όσοι έχουν ήδη οικοδομήσει νόμιμα στις περιοχές αυτές δεν θα επηρεαστούν, όμως πολλοί άλλοι ιδιοκτήτες που δεν έχουν χτίσει θα βρεθούν σε δυσχερή θέση, καθώς δεν θα μπορούν να προχωρήσουν σε οικοδομικές εργασίες
Με αυτά τα δεδομένα το υπουργείο εξετάζει τη δυνατότητα για την αποκατάσταση αυτών των «γκρίζων ζωνών». Η λύση που προτείνεται περιλαμβάνει την οργάνωση των περιοχών αυτών σε ΠΕΧ (Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων), ώστε να προσδιοριστεί μια αρτιότητα που θα κυμαίνεται μεταξύ δύο και τεσσάρων στρεμμάτων. Αυτή η αρτιότητα θα είναι μεγαλύτερη από τα 300-500 τετραγωνικά μέτρα που ισχύουν εντός του οικισμού, αλλά μικρότερη από τα όρια εκτός σχεδίου.
