Όπως επισημαίνει η ομοσπονδία η ουσιαστική ενσωμάτωση των ΜΜΕ και μικροεπιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις δεν είναι μόνο ζήτημα ισότητας, αλλά και βασικός παράγοντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την απασχόληση και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων σε όλη την ΕΕ.
Η EBC τονίζει ότι η πολυπλοκότητα, η ετερογένεια μεταξύ κρατών-μελών και οι δυσανάλογες απαιτήσεις επιβαρύνουν τις μικρές επιχειρήσεις. Προτείνεται υποχρεωτική απλοποίηση των διαδικασιών, αποφυγή ζητήσεων για έγγραφα που διαθέτουν ήδη οι αρχές, ψηφιοποίηση με πραγματικό όφελος για τις επιχειρήσεις και σημαντικός περιορισμός ή αναθεώρηση του ESPD, το οποίο συχνά αυξάνει, αντί να μειώνει, τη γραφειοκρατία.
Επιπλέον, ζητείται ενίσχυση της εποπτείας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημιουργία ψηφιακών εθνικών πλατφορμών με πλήρη και εύχρηστη πρόσβαση σε όλα τα δημόσια έργα.
Υποχρεωτική κατάτμηση των δημοσίων συμβάσεων σε επιμέρους τμήματα
Η μη συστηματική εφαρμογή της διάσπασης των έργων σε μικρότερα «lots» αποτελεί ένα από τα κύρια εμπόδια εισόδου των μικρών επιχειρήσεων. Η EBC υποστηρίζει ότι η κατάτμηση πρέπει να καθιερωθεί ως υποχρεωτική και να απαιτείται αιτιολόγηση σε κάθε περίπτωση που δεν εφαρμόζεται.
Παράλληλα, χρειάζεται προώθηση κλαδικών – εξειδικευμένων τμημάτων, ώστε τα έργα να μπορούν να υλοποιηθούν από επιχειρήσεις με συγκεκριμένες δεξιότητες, καθώς και ενθάρρυνση σχηματισμού κοινοπραξιών μικρών εταιρειών χωρίς κοινή ευθύνη.
Διασφάλιση ελάχιστου ποσοστού άμεσης συμμετοχής ΜΜΕ
Η EBC προτείνει την υιοθέτηση δεσμευτικών στόχων συμμετοχής μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων – τουλάχιστον 30% της αξίας των δημοσίων συμβάσεων – εξαιρουμένης της υπεργολαβίας. Παράλληλα, προτείνει την υποχρεωτική δημοσίευση ετήσιων στοιχείων σχετικά με τη συμμετοχή ΜΜΕ, ώστε να διασφαλίζεται διαφάνεια και δυνατότητα αξιολόγησης.
Πλαίσιο για την υπεργολαβία που προστατεύει τις μικρές επιχειρήσεις
Η EBC αναδεικνύει τα προβλήματα που σχετίζονται με τις υπερβολικά μακρές αλυσίδες υπεργολαβίας: κοινωνικό ντάμπινγκ, αθέμιτο ανταγωνισμό, χαμηλή ποιότητα έργων και υποτιμημένες αμοιβές. Προτείνεται διατήρηση της κύριας ευθύνης στον βασικό ανάδοχο, απαγόρευση καθαρά χρηματοοικονομικής υπεργολαβίας, αυστηρά κριτήρια απόδοσης και υποχρεωτική διαφάνεια στους υπεργολάβους κάθε έργου.
Ενίσχυση ικανοτήτων των δημόσιων λειτουργών
Η απουσία τεχνικής κατάρτισης πολλών δημοσίων υπαλλήλων οδηγεί σε κακοσχεδιασμένους διαγωνισμούς, λανθασμένη αξιολόγηση ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών και περιορισμό της πρόσβασης των μικρών εταιρειών. Η EBC προτείνει εκτεταμένη κατάρτιση, οδηγούς καλών πρακτικών της Επιτροπής και δημιουργία εθνικών help desks για υποστήριξη τοπικών αρχών και μικρών εργολάβων.
Κριτήρια περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας προσαρμοσμένα στις ΜΜΕ
Η εισαγωγή πράσινων και κοινωνικών κριτηρίων είναι αναγκαία, αλλά πρέπει να εφαρμόζεται με τρόπο που δεν αποκλείει τις μικρές επιχειρήσεις. Η EBC τονίζει ότι η τοπικότητα, η μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση, η απασχόληση τοπικού εργατικού δυναμικού και οι επενδύσεις στην ασφάλεια και την κατάρτιση πρέπει να αναγνωρίζονται ως ουσιαστικά στοιχεία βιωσιμότητας.
Εξισορρόπηση σχέσης ποιότητας – τιμής
Η εμμονή στη χαμηλότερη τιμή οδηγεί σε κακή ποιότητα έργων, αθέμιτο ανταγωνισμό και υποβάθμιση επαγγελματικών και εργασιακών προτύπων. Η EBC ζητεί σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για τον εντοπισμό και απόρριψη ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών, χρηματοδότηση για ενίσχυση της τεχνικής ικανότητας των αναθετουσών αρχών και απλούστερα κριτήρια αξιολόγησης για να μπορούν οι ΜΜΕ να ανταγωνιστούν χωρίς ανάγκη εξωτερικών συμβούλων.
Μεγαλύτερη ευελιξία σε περιόδους κρίσεων
Οι κρίσεις των τελευταίων ετών (COVID-19, ενεργειακή κρίση, πόλεμος στην Ουκρανία) ανέδειξαν την ανάγκη για ευέλικτα συμβόλαια. Η EBC προτείνει δυνατότητα άμεσης αναθεώρησης τιμών, υποχρεωτικές ρήτρες προσαρμογής σε συνθήκες force majeure, δυνατότητα επέκτασης προθεσμιών και αναστολής ποινών, καθώς και κοινοτικούς μηχανισμούς για την εξασφάλιση υλικών σε περιόδους αστάθειας.
Έγκαιρες πληρωμές προς τις ΜΜΕ
Οι καθυστερήσεις πληρωμών αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τις μικρές επιχειρήσεις, ειδικά σε μακρές αλυσίδες υπεργολαβίας. Η EBC ζητεί διατήρηση και επέκταση των μηχανισμών άμεσης πληρωμής προς υπεργολάβους, υποχρεωτική αναφορά από τα κράτη-μέλη για την εφαρμογή αυτών των ρυθμίσεων, προκαταβολικές πληρωμές για την εκκίνηση των έργων και τιμωρία των αναδόχων που καθυστερούν συστηματικά.
