Ο "ιός" του Airbnb χτυπάει από τη Σαντορίνη έως την Βενετία

Αλλά με τους περισσότερους από τους ιδιοκτήτες ακινήτων της Σαντορίνης να έχουν τα σπίτια τους σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης όπως η Airbnb ορισμένες κατηγορίες ενοικιαστών όπως οι δάσκαλοι, γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι και άλλοι αγωνίζονται να βρουν οικονομικά προσιτά σπίτια.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times η Σαντορίνη είναι ένα από τα ελληνικά νησιά όπου οι αφίξεις τουριστών πέρυσι ήταν σχεδόν 60% υψηλότερες από τα προ Covid επίπεδα το 2019. Σε πολλά ευρωπαϊκά τουριστικά σημεία - από ηλιόλουστα ελληνικά νησιά μέχρι την Πράγα, τη Λισαβόνα και ιστορικές ιταλικές πόλεις- η Airbnb και άλλες πλατφόρμες βραχυπρόθεσμης ενοικίασης φέρνουν τα πάνω κάτω στην αγορά κατοικίας.

Οπως λένε οι FT στη Σαντορίνη, οι δάσκαλοι που φτάνουν κάθε Σεπτέμβριο συνήθως αναγκάζονται να περάσουν τους πρώτους μήνες της σχολικής χρονιάς σε ξενοδοχεία μέχρι να τελειώσει η τουριστική περίοδος. Ως αποτέλεσμα, αυτού το κόστος στέγασης συχνά υπερβαίνει τους μισθούς τους, καθώς οι μηνιαίες αποδοχές των νέων εκπαιδευτικών συνήθως δεν υπερβαίνουν τα €1.000. «Οι περισσότεροι δάσκαλοι δεν θέλουν να πάρουν μετάθεση εδώ», είπε η Ανθή Πατραμάνη, πρόεδρος της ΕΛΜΕ Θήρας. «Όταν έρχονται, ζούμε δράματα».

Στην Ίο η οποία έχει 2.000 μόνιμους κατοίκους κάθε καλοκαίρι έρχονται για διακοπές περίπου 150.000 επισκέπτες με τους περισσότερους εξ αυτών να είναι από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία. Ο δήμαρχος Ίου Γκίκας Γκίκας αντιμετωπίζει το σχεδόν αδύνατο έργο να βρει στέγη σε δασκάλους, γιατρούς, πυροσβέστες και λιμενικούς που πηγαίνουν στο νησί για να εργαστούν. «Είναι όλο και πιο δύσκολο κάθε χρόνο», είπε στους FT και συμπλήρωσε "εφέτος, ένας πυροσβέστης έμεινε στο τοπικό μουσείο, ενώ ένας αξιωματικός του λιμενικού κοιμόταν σε ένα δωμάτιο δίπλα στο ελικοδρόμιο του νησιού. Ο κ. Αντώνης Κουτσούμπας, 30 ετών, καθηγητής μαθηματικών που διορίστηκε στα μέσα του έτους στην Ίο, πέρασε τρεις μήνες σε ένα δωμάτιο χωρίς κουζίνα, θέρμανση ή ζεστό νερό. Ωστόσο, είπε ότι οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού - ωφελούμενοι από τα αυξημένα εισοδήματά τους από τη βραχυπρόθεσμη μίσθωση - είναι πλέον αδιάφοροι για τους δημόσιους λειτουργούς. «Το χειρότερο ήταν ότι δεν υπήρχε καμία βοήθεια από τους ντόπιους, ούτε καν από τους γονείς των μαθητών», είπε ο Κουτσούμπας.

Ο κ. Δημήτρης Αλβανός, γιατρός που κατοικεί στην Ίο τα τελευταία 21 χρόνια, είπε ότι η στεγαστική κρίση στα νησιά των Κυκλάδων αποτελεί πρόβλημα για τις υπηρεσίες υγείας, καθώς τα ιατρικά κέντρα υποφέρουν από έλλειψη προσωπικού. Η κυβέρνηση είχε προσφέρει ένα μπόνους €1.800 τον Ιούλιο και τον Αύγουστο ως κίνητρο στους γιατρούς να μετακομίσουν στα νησιά. Όμως, ενώ κάποιοι γιατροί ενδιαφέρθηκαν, ο ίδιος είπε ότι, «αφού δεν μπόρεσαν να βρουν κατάλυμα, τελικά δεν πήγε κανείς».

Παρόμοια εικόνα στην Ιταλία

Στην Ιταλία, η επιτομή της κρίσης της ενοικίασης κατοικιών ήταν εδώ και καιρό η Βενετία, όπου οι τουριστικές κλίνες στα νησιά στην καρδιά της πόλης —περίπου 49.000— υπερβαίνουν τον συνολικό αριθμό των μακροχρόνιων μισθώσεων. Περίπου το 40% αυτών των τουριστικών κλινών είναι ενοικιαζόμενα σε πλατφόρμες όπως η Airbnb, για βραχυπρόθεσμη διαμονή σε πρώην διαμερίσματα κατοικιών. Πολλές άλλες ιταλικές πόλεις βιώνουν παρόμοιες τάσεις. Τοπικοί αξιωματούχοι και κοινωνικοί ακτιβιστές λένε ότι αυτό δεν προκαλεί μόνο οξεία έλλειψη οικονομικά προσιτών κατοικιών, αλλά και καταστρέφει τον ιστό της παραδοσιακής αστικής ζωής της χώρας. «Αυτό έχει αντίκτυπο στην πολιτιστική μας κληρονομιά», είπε ο Τζιάκομο Μενέγκους, νομικός σύμβουλος της ακτιβιστικής ομάδας High Pressure Housing, ενός κινήματος που γεννήθηκε στη Βενετία και τώρα επεκτείνεται και σε άλλες πόλεις. «Δεν έχεις μια ζωντανή πόλη αλλά ένα είδος Ντίσνεϋλαντ ή ένα πλαστικό αξιοθέατο χωρίς ανθρώπους να ζουν εκεί. Όλα θα γίνουν λίγο πολύ ψεύτικα ή πολύ τουριστικά».

Την άνοιξη, φοιτητές πανεπιστημίου σε πολλές ιταλικές πόλεις - συμπεριλαμβανομένου του Μιλάνου, της Ρώμης, της Φλωρεντίας, της Μπολόνια, της Πάδοβα και του Τορίνο - κατασκήνωσαν σε σκηνές σε δημόσιους χώρους για να διαμαρτυρηθούν για την οξεία έλλειψη της οικονομικά προσιτής στέγασης, αφού τα περισσότερα διαμερίσματα μετατράπηκαν σε κατοικίες για βραχυχρόνια ενοικίαση, όταν τα πανεπιστήμια ήταν κλειστά κατά την περίοδο της πανδημίας.

«Πολλοί άνθρωποι που συνήθιζαν να νοικιάζουν σε φοιτητές αποφάσισαν να νοικιάσουν σε τουρίστες», είπε η Francesca Benciolini, δημοτική σύμβουλος της Πάντοβα. Καθώς η κρίση επιδεινώνεται, οι εκκλήσεις για παρέμβαση από τις αρχές αυξάνονται. Το κίνημα High Pressure Housing προέτρεψε την ιταλική κυβέρνηση να υποστηρίξει νομοθεσία που θα εξουσιοδοτεί τις πόλεις να ρυθμίζουν τις δικές τους τοπικές αγορές στέγης και τον τρόπο χρήσης των οικιστικών μονάδων.

Μέχρι στιγμής, ωστόσο, ο υπουργός Τουρισμού της Ιταλίας έχει προτείνει έναν νόμο που απαιτεί μόνο την εγγραφή διαμερισμάτων που ενοικιάζονται για σύντομες διαμονές, κάτι που ο Menegus υποστηρίζει ότι θα ήταν «εντελώς ακατάλληλο για την αποκατάσταση της αγοράς κατοικίας σε πόλεις όπου υπάρχουν πάρα πολλά Airbnb».

Τι λέει η Airbnb

Η Airbnb αναφέρει, σύμφωνα με τους FT, ότι η υπηρεσία της αντιπροσώπευε «ένα μικρό μερίδιο των συνολικών επισκεπτών στην Ευρώπη», αντιπροσωπεύοντας μόνο το 4% των συνολικών ταξιδιωτών στη Βενετία, για παράδειγμα. Παράλληλα, τόνισε ότι η ενοικίαση δωματίων παρέχει «οικονομική σανίδα σωτηρίας». «Νοιαζόμαστε βαθιά για τις ανησυχίες για τη στέγαση, επιβάλλουμε τους τοπικούς κανόνες στην Ελλάδα και έχουμε προτείνει εθνικούς κανόνες στην Ιταλία για να βοηθήσουμε στη διατήρηση ιστορικών πόλεων όπως η Βενετία», πρόσθεσε η εταιρεία. Ορισμένες πόλεις στην Ιταλία προσπαθούν να δράσουν στο πλαίσιο των περιορισμένων εξουσιών τους. Ο δήμαρχος της Φλωρεντίας Ντάριο Ναρντέλα είπε ότι η πόλη θα προσφέρει φορολογικά κίνητρα για να ενθαρρύνει τους ιδιοκτήτες ακινήτων να νοικιάζουν σπίτια σε μακροχρόνιους κατοίκους, αντί για βραχυπρόθεσμους μισθωτές, πιστεύοντας ότι η πρωτοβουλία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει νομικές προκλήσεις. Πόλεις όπως το Παρίσι, το Λονδίνο και η Βαρκελώνη έχουν θέσει περιορισμούς στις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τον αντίκτυπό τους, αλλά η επιβολή αποδείχθηκε πρόκληση. Ορισμένοι ιδιοκτήτες έχουν γίνει έμπειροι στις διαδικτυακές καταχωρίσεις για να παρακάμψουν τους κανόνες που απαιτούν εγγραφές ή διέπουν πόσες νύχτες το χρόνο μπορούν να προσφερθούν ακίνητα για βραχυπρόθεσμη μίσθωση.