Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του 31χρονου Andre Lewis από τη Νέα Υόρκη, οδηγού σε πλατφόρμες μεταφοράς και delivery, ο οποίος παραδέχεται ότι αισθάνεται αγχωμένος «364 ημέρες τον χρόνο», αλλά τα Χριστούγεννα αποτελεί γι’ αυτόν εξαίρεση. Παρά τον περιορισμένο προϋπολογισμό, θα αγοράσει στην 7χρονη κόρη του το ροζ φωτιζόμενο πληκτρολόγιο που ζητά.
Η στάση αυτή αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη τάση. Αν και το καταναλωτικό κλίμα στις ΗΠΑ υποχώρησε στις αρχές Νοεμβρίου στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών και πλέον ετών, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, η αγοραστική δραστηριότητα δεν δείχνει να επιβραδύνεται. Αντιθέτως, από την Ημέρα των Ευχαριστιών έως και τη Cyber Monday, περίπου 203 εκατ. καταναλωτές επισκέφθηκαν καταστήματα και ηλεκτρονικά σημεία πώλησης — ο υψηλότερος αριθμός τουλάχιστον των τελευταίων εννέα ετών, σύμφωνα με την Εθνική Ομοσπονδία Λιανεμπορίου (NRF).
Οι μεγάλες αλυσίδες, όπως Walmart, Best Buy και Costco, ξεπέρασαν τις εκτιμήσεις των αναλυτών της Wall Street, ενώ ακόμη και εταιρείες πιο «διακριτικής» κατανάλωσης, όπως Gap, Abercrombie & Fitch και American Eagle, κατέγραψαν ισχυρές επιδόσεις. Στελέχη του κλάδου σημειώνουν ότι ακόμη και τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα εμφανίζονται ανθεκτικά, παρά τις πιέσεις από το αυξημένο κόστος ζωής.
Την ίδια στιγμή, η εικόνα της οικονομίας παραμένει μικτή. Η ανεργία βρίσκεται μεν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, αλλά έχει αγγίξει το υψηλότερο σημείο των τελευταίων τεσσάρων ετών, ενώ στοιχεία δείχνουν απώλειες θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Παρ’ όλα αυτά, τα υψηλότερα εισοδήματα συνεχίζουν να στηρίζουν την κατανάλωση, επωφελούμενα από την άνοδο των τιμών ακινήτων και του χρηματιστηρίου.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι οι γιορτές λειτουργούν ως «ασπίδα» για την κατανάλωση. Οι οικογένειες τείνουν να δίνουν προτεραιότητα στα Χριστούγεννα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει περικοπές σε άλλες δαπάνες ή αύξηση της χρήσης πιστωτικών καρτών. Παράλληλα, τα υψηλά επιτόκια έχουν αναβάλει μεγάλες αγορές, όπως σπίτια και αυτοκίνητα, απελευθερώνοντας ρευστό για καταναλωτικά αγαθά.
Ωστόσο, πίσω από τα ισχυρά νούμερα κρύβονται προσαρμογές. Οι καταναλωτές αναζητούν εντατικά προσφορές, στρέφονται σε εκπτωτικές αλυσίδες και «κατεβαίνουν κατηγορία» για να εξοικονομήσουν χρήματα. Η άνοδος των πωλήσεων αποδίδεται εν μέρει και σε αυξήσεις τιμών, καθώς ο όγκος των πωλήσεων παραμένει συγκρατημένος.
Το φαινόμενο αυτό –η απόκλιση ανάμεσα στη χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη και τη συνεχιζόμενη δαπάνη– προβληματίζει οικονομολόγους και επενδυτές. Όπως σημειώνουν ειδικοί, οι καταναλωτές νιώθουν αβεβαιότητα για το μέλλον, αλλά επιλέγουν να ζήσουν τη στιγμή, ειδικά σε μια περίοδο έντονα φορτισμένη συναισθηματικά.
Για τον Andre Lewis, η εξίσωση είναι απλή: μπορεί να ανέβαλε προσωπικές αγορές και ταξίδια, όμως για την κόρη του τα Χριστούγεννα παραμένουν αδιαπραγμάτευτα. «Είναι η μία μέρα που σταματάω να ανησυχώ», λέει — μια φράση που συνοψίζει το παράδοξο της φετινής εορταστικής κατανάλωσης στις ΗΠΑ.
