Οσα δεν ξέρατε για τις παλιές σοβιετικές πολυκατοικίες

Ανθρωποι του αρχιτεκτονικού χώρου εξηγούν πως "γεννήθηκε" η ιδέα αυτών των κτιρίων που βοήθησαν στην αστικοποίηση αλλά και άνοιξαν τον δρόμο για μιας άλλης γενιάς κτίρια.

1.     Τα σοβιετικά πενταόροφα κτίρια ήρθαν από τη Γαλλία

Οι πενταόροφες πολυκατοικίες άρχισαν να ξεφυτρώνουν στην ΕΣΣΔ (Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών) στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ήταν (και εξακολουθούν να είναι) γνωστά ως «χρουστσόφκα», αφού τα περισσότερα από αυτά χτίστηκαν υπό τον Γενικό Γραμματέα Νικήτα Χρουστσόφ. Η σοβιετική ηγεσία ήθελε να παράσχει στέγη για όσο το δυνατόν περισσότερους, να διευκολύνει τη μετανάστευση από τα χωριά στις μεγάλες πόλεις και να επανεγκαταστήσει τους ανθρώπους από τα κοινόβια. Επιπλέον, η στέγαση αυτή ήταν φθηνή και ευρύχωρη - τα πενταόροφα κτίρια δεν είχαν ασανσέρ ή φρεάτιο απορριμμάτων και τα διαμερίσματα δεν είχαν σοφίτες ή υπόγεια. Χρειάστηκαν χτίστες, που εργάζονταν σε τρεις βάρδιες, μόλις 12 ημέρες για να κατασκευάσουν μια τέτοια πολυκατοικία. Υπό την ηγεσία του Χρουστσόφ, περισσότερα από 13.000 κτίρια κατοικιών χτίστηκαν στην ΕΣΣΔ, και σχεδόν όλα ήταν πενταόροφα κτίρια. Η τεχνολογία για τη στέγαση με πάνελ δανείστηκε από τη Γαλλία, ιδίως από τον αρχιτέκτονα Raymond Camus. Κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας την τεχνολογία του το 1949. Μια δεκαετία αργότερα, η ΕΣΣΔ αγόρασε από τους Γάλλους την πρώτη της γραμμή παραγωγής για την κατασκευή πάνελ και στη συνέχεια αγόρασε άδεια από την εταιρεία του Camus για τη μαζική παραγωγή ειδών από σκυρόδεμα, η οποία στη συνέχεια επεξεργάστηκε εκ νέου από τον Σοβιετικό μηχανικό Vitaly Λαγκουτένκο. Το αποτέλεσμα ήταν η σειρά K-7 των σοβιετικών πενταόροφων προκατασκευασμένων κτιρίων.

2.     Εννέα ορόφους για εξοικονόμηση χρημάτων

Μετά την έκρηξη των πενταόροφων κτιρίων, μπορεί να φαίνεται περίεργο ότι η επόμενη κατασκευαστική έκρηξη (στις αρχές της δεκαετίας του 1960) αφορούσε κτίρια εννέα ορόφων, όχι δέκα. Αυτό οφειλόταν σε οικονομικούς λόγους. Ενώ τα πενταόροφα κτίρια δεν είχαν ανελκυστήρα, τα 9οροφα, σύμφωνα με τα σοβιετικά πρότυπα, απαιτούσαν έναν. Αλλά δέκα ή περισσότεροι όροφοι θα χρειάζονταν και ένα δεύτερο ανελκυστήρα. Ένας άλλος παράγοντας ήταν η πυρασφάλεια. Το ύψος μιας τυπικής σκάλας πυροσβεστικού οχήματος είναι 28 μέτρα, αρκετά για να φτάσουν οι πυροσβέστες στον ένατο όροφο. Οποιοδήποτε ψηλότερο, σύμφωνα με τις απαιτήσεις πυρασφάλειας, και θα ήταν απαραίτητο να εγκατασταθούν ειδικά κλιμακοστάσια και συστήματα έκτακτης ανάγκης κάτι που θα είχε αυξήσει κατά πολύ το κόστος κατασκευής.

3.     Οι είσοδοι βαμμένες με πράσινο ή μπλε

Το πράσινο χρώμα χρησιμοποιήθηκε ευρέως για το καμουφλάζ του στρατιωτικού εξοπλισμού και το μπλε για τα φορτηγά και τα γεωργικά μηχανήματα. Αυτό σήμαινε ότι αυτά τα δύο χρώματα βαφής ήταν σε αφθονία στην ΕΣΣΔ. Τα λόμπι της εισόδου των κτιρίων πέντε και εννέα ορόφων είχαν συνήθως το κάτω μισό βαμμένο και το πάνω μισό ασβεστωμένο. Το χρώμα ήταν πιο πρακτικό, αλλά το ασβέστιο επέτρεπε στους τοίχους να «αναπνέουν», προστατεύοντάς τους από τη μούχλα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το βαμμένο τμήμα ήταν εύκολο να καθαριστεί από τους ίδιους τους κατοίκους. Η αντίθεση μεταξύ του χρωματιστού και του λευκού τοίχου στο ύψος των ματιών είχε σκοπό να βοηθήσει στην εύρεση της πόρτας εξόδου σε περίπτωση καπνού ή πυρκαγιάς. Επιπλέον, το πράσινο και το μπλε είναι πολύ κορεσμένα χρώματα, βοηθώντας στην κάλυψη των ελαττωμάτων στη βαφή.

4.     Τα διαμερίσματα είχαν δύο εξώπορτες

Τα διαμερίσματα «χρουστσόφκα» ήταν εξοπλισμένα με απλές ξύλινες πόρτες, οι οποίες δεν διατηρούσαν καλά τη θερμότητα ή δεν παρείχαν καλή ηχομόνωση. Οι ίδιοι οι κάτοικοι προσπάθησαν να τα μονώσουν κολλώντας αφρώδες υλικό και βάζοντας επένδυση με δερμαντίνη. Τότε προέκυψε η ιδέα μιας δεύτερης εξώπορτας. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα ήταν η ασφάλεια, αφού και οι δύο πόρτες μπορούσαν να κλειδωθούν.

5.     Παράθυρο μπάνιου

Αν και τίποτα ασυνήθιστο εκτός Ρωσίας, τα παράθυρα του μπάνιου ήταν ασυνήθιστα στη σοβιετική εποχή. Στα εν λόγω κτίρια εγκαταστάθηκαν όμως για πρακτικούς σκοπούς. Περισσότερο φως σημαίνει καλύτερο αερισμό και λιγότερα βακτήρια, καθώς και ότι δεν χρειάζεται να ανάψουν το φως κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι κάτοικοι έδειξαν δημιουργικότητα κρεμώντας κουρτίνες, τοποθετώντας βιτρό ή ακόμα και βάφοντας τα.