Η Cerved Property Services (CPS) επενδύει συστηματικά εδώ και μία δεκαετία, σε νέες τεχνολογίες, βάσεις δεδομένων, επιστημονικά ψηφιακά εργαλεία και εξειδικευμένα συστήματα λογισμικού. Το Αυτοματοποιημένο Μοντέλο Αποτίμησης (Automated Valuation Model, AVM), είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της εταιρείας με τo Οικονομικό Πανεπιστήμιο, η οποία ξεκίνησε το 2017.
Τα AVMs αποτελούν κατά βάση στατιστικά μοντέλα, όπου με βάση τα χαρακτηριστικά ενός ακινήτου και με τη χρήση ιστορικών δεδομένων (π.χ. εκτιμήσεων, πράξεων κτλ.), από τις βάσεις δεδομένων της CPS, παρέχουν εντελώς αυτοματοποιημένα αποτίμηση της αξίας ενός ακινήτου. Ενδεικτικά, η χρήση τους μπορεί να εξυπηρετήσει την προέγκριση δανείων, τη σύγκριση με εκτιμητές για την περεταίρω διασφάλιση ποιότητας της εκάστοτε εκτίμησης και, εν προκειμένω, ως βάση για φορολογικούς σκοπούς. Το AVΜ της CPS είναι το μοναδικό στην Ελλάδα που είναι μέλος της European AVM Alliance, μιας Ευρωπαϊκής ένωσης κορυφαίων παρόχων στον τομέα των αυτοματοποιημένων μοντέλων αποτίμησης, που εγγυάται αξιόπιστες και ποιοτικές λύσεις στο σύγχρονο πεδίο των εκτιμήσεων ακινήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η CPS είναι μόλις το ένατο μέλος αυτής της Ένωσης και το μόνο με ενεργή παρουσία στην ελληνική κτηματαγορά και στην ευρύτερη ΝΑ Ευρώπη.
Τα AVMs μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη ενός φορολογικού συστήματος με δύο διαφορετικούς τρόπους:
- Μια απλή προσέγγιση χρησιμοποιεί απλώς το AVM για να δημιουργήσει τιμές ζώνης που αντανακλούν καλύτερα την αγοραία αξία και στη συνέχεια, με την εφαρμογή συντελεστών προσαρμογής, μπορεί να παρέχει μια αντικειμενική αξία ανά ιδιοκτησία.
- Το AVM υπολογίζει απευθείας μια αγοραία αξία για κάθε ακίνητο με βάση τα χαρακτηριστικά του.
Το 2017 η CPS σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (OΠΑ) στα πλαίσια του προγράμματος ΕΡΕΥΝΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ, έλαβαν χρηματοδότηση μέσω (ΕΣΠΑ), για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων στο χώρο της Ακίνητης Περιουσίας. Κατά τη διάρκεια του έργου, έγινε μια διεξοδική σύγκριση των τιμών ζώνης στόχου που αναπροσαρμόστηκαν πρόσφατα με αυτές που προέκυψαν με τη χρήση του AVM.
Εντούτοις, το Υπουργείο Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ) ως φορέας χάραξης πολιτικής μπορεί να επιλέξει να υποστηρίξει συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις στην Ελλάδα ζητώντας λιγότερη φορολογία, γεγονός που αναγνωρίζεται ρητά από τους συγγραφείς. Επομένως, συνολικά τα ευρήματά τους δεν αποτελούν κριτική κατά του ΥΠΟΙΚ., αλλά μάλλον μια αξιολόγηση της διαφοράς μεταξύ των αντικειμενικών τιμών που υπολογίζονται από το ΥΠΟΙΚ και εκείνων που υπολογίζονται από την αγορά, καθώς και μια διαφορετική προσέγγιση για τον υπολογισμό των αντικειμενικών τιμών κάθε ζώνης.
Τα κύρια ευρήματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα:
1. Η απόκλιση μεταξύ των τιμών ζώνης όπως ανακοινώθηκε από το ΥΠΟΙΚ και εκείνων όπως υπολογίζονται από το AVM, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις αξίες της αγοράς (εμπορικές αξίες) παραμένει. Σύμφωνα με το Γράφημα 1, για ένα δείγμα 1645 ακινήτων, συστηματικά οι τιμές με τον αντικειμενικό τρόπο προσδιορισμού είναι κάτω από τη διαγώνιο, δηλαδή είναι μικρότερες. Συγκρίνοντας δε με τις τιμές που δόθηκαν από εκτιμητές ακινήτων, οι τιμές του AVM ήταν πολύ πιο κοντά σε αυτές ενώ οι αντικειμενικές είχαν σημαντική απόκλιση, επιβεβαιώνοντας ότι το χάσμα είναι ακόμα μεγάλο.
2. Οι συντελεστές προσαρμογής που χρησιμοποιούνται από το υφιστάμενο σύστημα υπολογισμού αντικειμενικών αξίων, δεν είναι ρεαλιστικοί και χρίζουν αναθεώρησης. Σημειώνουμε εδώ ότι οι τιμές ζώνης υπολογίζονται για νεόδμητο διαμέρισμα, 1ου ορόφου και με πρόσβαση σε δρόμο. Φαίνεται ότι οι συντελεστές που χρησιμοποιούνται από το ΥΠΟΙΚ υποτιμούν πολύ γρήγορα τις τιμές σε σχέση με την ηλικία του κτιρίου. Σύμφωνα με το Γράφημα 2, η μαύρη γραμμή παρουσιάζει τους συντελεστές του ΥΠΟΙΚ. Με βάση αυτούς τους συντελεστές, δόθηκε η απόκλιση των τιμών (μέση απόλυτη ποσοστιαία απόκλιση) από τις τιμές των εκτιμητών για κάθε ένα από τα 1645 ακίνητα τους δείγματος μας. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν σενάρια όπου ο χρόνος επιδρά πιο αργά στην τιμή και οι αποκλίσεις υπολογίστηκαν εκ νέου. Η διαφορά είναι αισθητή. Οι συντελεστές προσαρμογής ως προς τον όροφο είναι πιο λογικές, ωστόσο και εκεί υπάρει περιθώριο αναθεώρησης.
3. Υπάρχουν αρκετές τιμές ζώνης που είναι κάτω από τις ελάχιστες τιμές κατασκευής που ανακοινώνει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ). Το 60% των αξιών είναι κάτω από 700 Ευρώ που είναι το ελάχιστο κόστος για νεόδμητο ακίνητο στην Ελλάδα. Φυσικά η τεράστια πλειοψηφία τέτοιων ζωνών είναι αγροτικές περιοχές.
4. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται από το ΥΠΟΙΚ βασίζεται σε μια τυπική ιδιοκτησία ενός νεόδμητου διαμερίσματος. Όμως, λόγω της 10ετους οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, τέτοια διαμερίσματα δεν υπάρχουν στις περισσότερες ζώνες και ως εκ τούτου είναι αρκετά δύσκολο για τους εκτιμητές που εργάστηκαν στο Έργο του ΥΠΟΙΚ για επανακαθορισμό των τιμών ζώνης, να ορίσουν τις αξίες της κάθε ζώνης. Η έρευνά έδειξε ότι ίσως τυπικές ιδιοκτησίες μεγαλύτερης ηλικίας (~15ετιας) θα μπορούσαν να μειώσουν τα σφάλματα, λόγω της έλλειψης νεόδμητων κατοικιών.
Η έρευνα παρουσιάστηκε στο Ετήσιο Συνέδριο της CPS, το οποίο πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουλίου στην Αθήνα.
Το κείμενο συντάχθηκε από τους:
Δημήτρης Καρλής, Καθηγητής, Τμήμα Στατιστικής ΟΠΑ
Δημήτρης Ανδρίτσος, CEO of Cerved Property Services SA
Δημήτρης Παπαστάμος, Executive Manager Valuations and R&A of Cerved Property Services SA
