Σε αναζήτηση ισορροπίας η αγορά γραφείων

Σύμφωνα με την Savills σημαντικό αντίκτυπο στις εταιρικές στρατηγικές φαίνεται ότι επιφέρει η απομακρυσμένη εργασία καθώς μεγάλες εταιρείες αναδιαμορφώνουν τους γραφειακούς τους χώρους, με κάποιες να τους εγκαταλείπουν και άλλες να στρέφονται στην υπεκμίσθωση – ειδικά στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Η συζήτηση για τα πλεονεκτήματα της υβριδικής εργασίας απέχει πολύ από το να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα. Όμως, για πολλούς κλάδους, οι εποχές που οι εργαζόμενοι πήγαιναν καθημερινά στο γραφείο έχουν τελειώσει οριστικά.

Ωστόσο, τα διαρκώς αυξανόμενα ποσοστά κενών γραφείων διεθνώς συνδυάζονται με την τάση των εταιρειών να προτιμούν γραφειακούς χώρους υψηλών προδιαγραφών. «Οι περισσότεροι οργανισμοί συνεχίζουν να χρειάζονται ένα γραφείο. Απλά θέλουν αυτό να είναι καλό. Αυτό σημαίνει έναν ενεργειακά αποδοτικό χώρο εργασίας που μπορεί να τους βοηθήσει να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους που αφορούν το ESG. Σημαίνει μια ευέλικτη περιοχή με άφθονο χώρο συνεργασίας, που να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες ενός υβριδικού εργατικού δυναμικού. Σημαίνει ένα ελκυστικό γραφείο, κοντά σε ανέσεις, που μπορεί να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να προσελκύσουν νεότερα ταλέντα» σημειώνει ο Jeremy Bates, Εκτελεστικός Διευθυντής της Savills – Επικεφαλής Επαγγελματικών Αγορών στην EMEA.

Το μοντέλο "hub and spoke"

Η επιλογή της τοποθεσίας είναι σημαντική και αυτό που αποτελεί σήμερα απλώς μια καλή τοποθεσία, μπορεί να εξελιχθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια. Οι εργαζόμενοι θέλουν γραφεία στα οποία είναι εύκολο να μετακινηθούν ή που τους προσφέρουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν την εργασία με άλλους λόγους για να επισκεφτούν τα κέντρα των πόλεων, όπως ψώνια, ψυχαγωγία, υγειονομική περίθαλψη κλπ. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα δημιουργίας μοντέλων εργασίας κατά το πρότυπο "hub and spoke", το οποίο συνδυάζει έναν κεντρικό συνεργατικό χώρο εργασίας με μια σειρά μικρότερων, δορυφορικών γραφείων πιο κοντά στο σημείο που ζουν οι εργαζόμενοι - αν και αυτό το μοντέλο βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη.

Επομένως, εταιρείες που στεγάζονται ήδη σε γραφεία υψηλών προδιαγραφών σε καλές τοποθεσίες, ενδεχομένως δεν θα αντιληφθούν καν την φθίνουσα πορεία των γραφειακών χώρων.

Δεν ισχύει το ίδιο για τους χώρους γραφείων Β' κατηγορίας, οι οποίο, αν και απαραίτητοι για νεοσύστατες και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, συνήθως αποτελούν βραχυπρόθεσμη λύση ανάγκης, με τους εν λόγω κατόχους να μεταφέρονται σε καλύτερους χώρους, μόλις τους δοθεί η δυνατότητα.

Αυτό σημαίνει ότι τα κτίρια χαμηλότερης ποιότητας πρέπει να αναβαθμιστούν, προκειμένου να αποφευχθεί η απαξίωση. Η ανάγκη για φιλικούς προς το περιβάλλον χώρους γραφείων καθοδηγείται από τους ενοίκους και – ειδικά στην Ευρώπη – τις ρυθμιστικές αρχές. ‘Όμως η πληθώρα παλαιότερων αποθεμάτων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ σημαίνει ότι συχνά απαιτείται σημαντική ανακαίνιση.

Τα καλά νέα είναι ότι αυτή η προσπάθεια αναβάθμισης έχει ήδη ξεκινήσει. Στο Παρίσι, το ποσοστό των ανακαινίσεων ως μερίδιο της συνολικής νέας ανάπτυξης προβλέπεται να αυξηθεί από 40% την περίοδο πριν από την πανδημία σε 48% τα επόμενα πέντε χρόνια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ρυθμός ανακαίνισης αυξάνεται, καθώς η δραστηριότητα των νέων κατασκευών επιβραδύνεται.

Αυτά είναι θετικά σημάδια – αλλά η ανακαίνιση και η μετασκευή δεν θα είναι δυνατές για όλα τα γραφεία χαμηλότερης ποιότητας. Η μετασκευή στα απαιτούμενα πρότυπα μπορεί να είναι απαγορευτικά δαπανηρή. Τα γραφεία σε ανεπιθύμητες τοποθεσίες μπορεί να μην επιτύχουν ποτέ τα ενοίκια που χρειάζονται για να δικαιολογήσουν σημαντικές επενδύσεις. Καθώς γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να προσελκύσουμε ενοικιαστές σε αυτά τα κτίρια, η αλλαγή χρήσης γίνεται η προφανής ή η μοναδική εναλλακτική λύση.

Τι χρειάζεται για να διατηρηθεί μια ισορροπημένη αγορά γραφείων

Η κοινή χρήση, η μειωμένη πυκνότητα, η αύξηση της απασχόλησης και η ρύθμιση με βάση περιβαλλοντικές παραμέτρους θα παίξουν σημαντικό ρόλο στις μελλοντικές τάσεις της αγοράς γραφείων. Κατά την επόμενη δεκαετία, η Savills αναμένει ότι η ζήτηση για χώρους γραφείων θα μειωθεί το πολύ 10-15% στις περισσότερες αγορές παγκοσμίως.

Η κάλυψη αναγκών μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων στα μέσα της εβδομάδας και η επιπλέον προσφορά αιθουσών συσκέψεων και συνεργατικών χώρων για την υβριδική εργασία σημαίνει ότι η  μείωση του γραφειακού χώρου ανά εργαζόμενο δε μπορεί να είναι δραστική, ενώ υπάρχουν δείγματα ότι η απασχόληση στα γραφεία θα αυξηθεί περαιτέρω στο άμεσο μέλλον.

Η επαναχρησιμοποίηση είναι απαραίτητη για τη δημιουργία μιας υγιούς ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης τα επόμενα 10 χρόνια. Σε αυτή την προσπάθεια, το 0,7% έως 0,9% του συνολικού αποθέματος γραφείων πρέπει να επανατοποθετείτε κατά μέσο όρο ετησίως, ώστε να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία στις πέντε βασικές αγορές που εξετάζει η διεθνής εταιρεία συμβούλων (Νέα Υόρκη, Κεντρικό και δυτικό Λονδίνο, Παρίσι, Σίδνεϋ και Σιγκαπούρη).

Σύμφωνα με τη Savills, η επίτευξη ισορροπία στην αγορά γραφείων έως το 2033 απαιτεί την προληπτική δράση πολεοδόμων, κατασκευαστών και ιδιοκτητών για τη μετασκευή χώρων γραφείων χαμηλότερης ποιότητας. Ένας συνδυασμός ανακαίνισης, μετασκευής και αλλαγής χρήσης μπορεί να εξασφαλίσει μια υγιή ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στις μεγάλες παγκόσμιες αγορές γραφείων κατά την επόμενη δεκαετία.

Πηγή: Offices in equilibrium: what needs to happen?, Savills