«Σπίτι μου»: Διευκρινήσεις για την «φθηνή στέγη» σε νέους και ευάλωτες ομάδες
«Σπίτι μου»: Διευκρινήσεις για την «φθηνή στέγη» σε νέους και ευάλωτες ομάδες

«Σπίτι μου»: Διευκρινήσεις για την «φθηνή στέγη» σε νέους και ευάλωτες ομάδες

RE+D magazine
19.09.2022

Σε διευκρινίσεις προχώρησε το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με αφορμή τις απορίες που δημιουργήθηκαν αναφορικά με τις δράσεις που περιλαμβάνει το σχέδιο «Σπίτι μου».


Οι διευκρινίσεις του υπουργείου Εργασίας:


1. Θεωρείτε ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν είναι επαρκή για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος;

Αν εξαιρέσουμε κατά κύριο λόγο το επίδομα στέγασης, η πραγματικότητα είναι ότι η χώρα δεν είχε ως τώρα συνεκτική στεγαστική πολιτική. Η στρατηγική που θέτουμε τώρα σε εφαρμογή περιλαμβάνει μέτρα που αξιοποιούν εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και δίνει έμφαση στους νέους και τα νέα ζευγάρια. Ο λόγος για τον οποίο επελέγη αυτή η πολιτική είναι ότι οι νέοι αντιμετωπίζουν εντονότερο πρόβλημα, δυσκολεύονται να φύγουν από την πατρική στέγη και έχουν επίσης δυσκολία πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα για λήψη στεγαστικού δανείου. Εν πάση περιπτώσει, το κράτος κάνει μια νέα αρχή στη στεγαστική πολιτική εξαντλώντας τις δυνατότητες που υπάρχουν προς το παρόν για το συγκεκριμένο ζήτημα. Τίποτα όμως δεν αποκλείει ότι στο μέλλον δεν θα προστεθούν επιπλέον δράσεις.


2. Πότε θα ξεκινήσει η εφαρμογή των μέτρων; Χρειάζεται να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο για να εφαρμοστούν;

Ορισμένα θα ξεκινήσουν άμεσα, για άλλα έχει ξεκινήσει η προετοιμασία προκειμένου να τεθούν σταδιακά σε εφαρμογή από το 2023. Για παράδειγμα άμεσα θα αυξηθεί κατά 50 % το φοιτητικό στεγαστικό επίδομα, όπως και το επίδομα στέγασης για τους μαθητές στις Σχολές της ΔΥΠΑ (ΟΑΕΔ) που φοιτούν μακρυά από τον τόπο κατοικίας τους.

Επίσης, το πρόγραμμα «Κάλυψη» (μέσω του οποίου θα νοικιαστούν από το Δημόσιο και θα διατεθούν σε φτωχότερα νέα ζευγάρια, ιδιωτικές κατοικίες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Εστία» για τη στέγαση μεταναστών), θα ξεκινήσει στις αρχές του 2023 όταν θα είναι διαθέσιμες οι κατοικίες και θα έχουν ολοκληρωθεί τυχόν επισκευές. Από το 1ο τρίμηνο του 2023 θα ξεκινήσει η χορήγηση των χαμηλότοκων δανείων για αγορά κατοικίας από νέους. Αντίστοιχα, τα προγράμματα για την αξιοποίηση της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας χρειάζονται χρόνο για ωρίμανση και εφαρμογή. Όλα τα προγράμματα θα ξεκινήσουν πάντως εντός του 2023. Σε ό,τι αφορά το θεσμικό πλαίσιο, οι βάσεις τέθηκαν σε σημαντικό βαθμό με το νόμο 4921/2022 «Δουλειές ξανά» που επέκτεινε τις αρμοδιότητες της ΔΥΠΑ αναφορικά με τη στεγαστική πολιτική και την εξόπλισε με νέα εργαλεία για την αξιοποίηση της περιουσίας και των αποθεματικών της. Για την υλοποίηση των προγραμμάτων θα χρειαστεί η έκδοση υπουργικών αποφάσεων, αποφάσεις του ΔΣ της ΔΥΠΑ για προκήρυξη διαγωνισμών ή αποφάσεις προκήρυξης των συγχρηματοδοτούμενων (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης) προγραμμάτων. Σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστούν και περαιτέρω νομοθετικές παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση και επιτάχυνση του όλου εγχειρήματος.

3. Ποιο το όφελος για τα νέα ζευγάρια που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα χορήγησης στεγαστικών δανείων;

Πρακτικά όσοι ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό, θα πληρώνουν δόση στεγαστικού δανείου που θα είναι πολύ χαμηλότερη από το ενοίκιο που αντιστοιχεί στο σπίτι που επέλεξαν, καθώς το επιτόκιο με τα σημερινά δεδομένα είναι συμβολικό: με τα σημερινά δεδομένα είναι στο 1 % αλλά σε κάθε περίπτωση θα αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο των εμπορικών επιτοκίων. Και πάντως μηδενικό για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Το κυριότερο, με την αποπληρωμή του δανείου θα αποκτήσουν την ιδιοκτησία του σπιτιού. Επιπλέον, το δάνειο θα καλύπτει υψηλότερο ποσοστό της εμπορικής αξίας του ακινήτου (90 %) σε σχέση με τα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών που καλύπτουν συνήθως έως το 80 %. Αυτό σημαίνει ότι η ιδιωτική συμμετοχή που πρέπει να συνεισφέρουν οι νέοι μειώνεται στο 10 % της αξίας του σπιτιού αντί για 20 % που προβλέπεται στις συμβάσεις των τραπεζικών στεγαστικών δανείων.
Τέλος με το πρόγραμμα αυτό αποκτούν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό νοικοκυριά που υπό κανονικές συνθήκες δύσκολα θα πληρούσαν τα τραπεζικά κριτήρια χρηματοδότησης, όπως για παράδειγμα μισθωτοί με μηνιαίο καθαρό εισόδημα ίσο με 715 ευρώ το μήνα.

Με άλλα λόγια, ένα νέο ζευγάρι που αγοράζει ένα σπίτι αξίας 100.000 ευρώ θα πληρώνει μηνιαία δόση 275 -285 ευρώ αντί για 415 ευρώ που είναι η δόση για το ίδιο σπίτι με τα τρέχοντα επιτόκια της αγοράς. Το ετήσιο όφελος στην περίπτωση αυτή είναι 1680 ευρώ.

4. Γιατί βάλατε το ηλικιακό όριο στα 39 έτη και όχι υψηλότερα; Αν ο ένας είναι πάνω από 39 ετών, ισχύει το πρόγραμμα;

Δίνουμε έμφαση στην στεγαστική αποκατάσταση των νέων, που αντιμετωπίζουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα. Κεντρικός στόχος της κυβέρνησης είναι η αντιμετώπιση του δημογραφικού και η έλλειψη στέγης είναι ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για τη δημιουργία οικογένειας. Για το λόγο αυτό άλλωστε τα προγράμματα του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δίνουν προτεραιότητα στους πολύτεκνους και τους τρίτεκνους. Αρκεί για τη λήψη του δανείου ο ένας από τους δύο να είναι 25-39 ετών.

5. Το πρόγραμμα χορήγησης στεγαστικών δανείων προβλέπει πλαφόν 150.000 ευρώ στο ύψος του δανείου. Θεωρείτε το όριο αυτό ρεαλιστικό; Υπάρχουν σπίτια σε αυτό το επίπεδο τιμών;

Σε δεκάδες περιοχές των αστικών κέντρων αλλά και στην περιφέρεια υπάρχουν διαθέσιμα ακίνητα σε αυτήν την τάξη μεγέθους που μπορούν να καλύψουν τις στεγαστικές ανάγκες των νέων. Ενδεικτικά: οι αντικειμενικές αξίες στην Αγία Παρασκευή κυμαίνονται από 1500-2050 ευρώ ανά τετραγωνικό, στο Μαρούσι 1500-2300 ευρώ, στην Πεύκη 1300-2250 ευρώ, στο 4ο Δημοτικό Διαμέρισμα Θεσσαλονίκης (Τούμπα) 1250 – 1550 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι οι αντικειμενικές αξίες αφορούν νεόδμητα ακίνητα ενώ το πρόγραμμα των στεγαστικών δανείων αφορά ακίνητα κατασκευασμένα έως το 2007, οι αξίες των οποίων είναι προφανώς χαμηλότερες σε σχέση με τα νεόδμητα.

Προφανώς υπάρχουν πολύ ακριβότερα ακίνητα, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα κοινωνικό πρόγραμμα για τη διευκόλυνση της απόκτησης στέγης, που στόχο έχει να απαλλάξει τους νέους από σημαντικά κόστη, αβεβαιότητες και προβλήματα. Το όριο των 150.000 ευρώ είναι η χρυσή τομή ανάμεσα στα όρια που θέτει η αγορά και την ανάγκη να ενταχθούν στο πρόγραμμα όσο το δυνατόν περισσότεροι ωφελούμενοι.

6. Λέτε ότι οι ωφελούμενοι από το πρόγραμμα στεγαστικών δανείων θα είναι 10.000 και τα δάνεια θα φθάνουν μέχρι 150.000 ευρώ. Πώς ισχύει αυτό, δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 500 εκατ. ευρώ; Μπορούν να ωφεληθούν τόσοι πολλοί;

Η απάντηση είναι απλή: ο αριθμός των 10.000 αναφέρεται στους ωφελούμενους του προγράμματος. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε νέους και νέα ζευγάρια, που σημαίνει ότι σε ένα σπίτι, για το οποίο θα ληφθεί ένα δάνειο, θα κατοικήσουν περισσότεροι από ένας, άρα για κάθε δάνειο οι ωφελούμενοι θα είναι περισσότεροι από ένας. Επιπλέον το ποσό των 150.000 ευρώ είναι το ανώτατο όριο του δανείου. Δεν θα εξαντλούν όλα τα δάνεια το πλαφόν. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτή είναι η πρώτη φάση του προγράμματος. Σε περίπτωση εξάντλησης των πόρων, το πρόγραμμα θα διευρυνθεί.

7. Μπορεί ένας πολίτης με εισόδημα 10.000 ευρώ το χρόνο να πάρει δάνειο 150.000 ευρώ;

Μέχρι τώρα, πράγματι ένας πολίτης με εισόδημα 10.000 ευρώ το χρόνο είχε δυσκολία να πάρει τέτοιο δάνειο. Με τα χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια μπορούν οι συγκεκριμένοι πολίτες να πάρουν δάνειο του οποίου η δόση στις περισσότερες περιπτώσεις θα είναι μικρότερη από το ενοίκιο που ήδη πληρώνουν. Σημειώνουμε και πάλι ότι ένας νέος ο οποίος θα πάρει δάνειο 100.000 ευρώ θα πληρώνει μηνιαία δόση 275 ευρώ κρατώντας τελικά την κυριότητά του στο σπίτι.


8. Τα προγράμματα για παροχή δανείων και οι επιδοτήσεις για ανακαίνιση και ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά;

Η απάντηση είναι ναι. Το πρόγραμμα των χαμηλότοκων δανείων μπορεί κάλλιστα να συνδυαστεί με το πρόγραμμα «Εξοικονομώ και Ανακαινίζω» για νέους. Άρα να γίνουν περισσότερο ευρείας κλίμακας παρεμβάσεις.


9. Ποια είναι τα προγράμματα στα οποία μπορούν να συμμετάσχουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων;

Οι ιδιοκτήτες έχουν πολλαπλά οφέλη. Οι ιδιοκτήτες π.χ. που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα «Κάλυψη» θα έχουν εγγυημένο εισόδημα από το μίσθωμα που θα καταβάλει το κράτος, για τις κατοικίες τους, οι οποίες θα διατεθούν σε νέους δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Το κράτος αναλαμβάνει επίσης τις επισκευές.

Από την άλλη, το πρόγραμμα μαζικής αξιοποίησης κλειστών ιδιωτικών κατοικιών προβλέπει ότι οι ιδιοκτήτες τους θα τις παραχωρήσουν για τουλάχιστον 5 χρόνια στο κράτος, το οποίο θα αναλάβει να τις ανακαινίσει και θα τις διαθέσει σε νέους και νέα ζευγάρια.

Με το πρόγραμμα «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω» οι ιδιοκτήτες κλειστών κατοικιών θα επιδοτηθούν για να τις ανακαινίσουν με προϋπόθεση να τις διαθέσουν για μίσθωση τουλάχιστον 3 ετών.

Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω» τέλος, προβλέπει συνδυασμό επιδότησης και άτοκου ή χαμηλότοκου δανεισμού σε νέους για την ανακαίνιση και την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών που ιδιοκατοικούν.


10. Τι προβλέπει ειδικότερα το πρόγραμμα Ανακαινίζω – Ενοικιάζω; Και σε τι διαφέρει από το Εξοικονομώ;

Δεν είναι πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης, είναι πρόγραμμα ανακαίνισης χωρίς να αποκλείεται η ενεργειακή αναβάθμιση. Και δεν είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ. Θα χρηματοδοτείται από το ΠΔΕ. Ιδιοκτήτες κενών κατοικιών έως 100 τ.μ. σε αστικά κέντρα θα λάβουν επιδότηση έως 40 % για εργασίες ανακαίνισης των κατοικιών, (ύψους έως 10.000 ευρώ) οι οποίες θα πρέπει στη συνέχεια να νοικιαστούν τουλάχιστον για τρία έτη. Κάθε δικαιούχος μπορεί να κάνει αίτηση για μία μόνο κατοικία και πρέπει να οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα έως 40.000€ και ακίνητη περιουσία έως 300.000€. Με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης που θα εφαρμοστούν, θα πριμοδοτούνται όσοι έχουν μικρότερη ακίνητη περιουσία και ζητούν μικρότερη ενίσχυση από τη μέγιστη.

11. Σε ποιες κατηγορίες απευθύνεται το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω» και με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να ενταχθεί ένας ενδιαφερόμενος;

Το «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους» είναι ένα πρόγραμμα για την ενεργειακή αναβάθμιση και ανακαίνιση κατοικιών για τη νέα γενιά, από 18-39 ετών. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 350 εκατ. ευρώ και εκτιμούμε ότι θα αναβαθμιστούν ενεργειακά περισσότερες από 20.000 κατοικίες νέων. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δύο ενότητες: το «Εξοικονομώ για Νέους» και το «Ανακαινίζω για Νέους». Στο «Εξοικονομώ για Νέους» οι δικαιούχοι πρέπει να έχουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 50.000 ευρώ. Το ακίνητο πρέπει να είναι ιδιόκτητο ή ιδιοκατοικούμενο ή να υπάρχει πλήρης κυριότητα ή αν ο ωφελούμενος το ενοικιάζει σε τρίτους, να έχει την επικαρπία του ακινήτου.

Στο «Ανακαινίζω για Νέους» που παρέχει χαμηλότοκα δάνεια μέχρι 7.000 ευρώ για εργασίες αναβάθμισης της κατοικίας οι δικαιούχοι πρέπει να καλύπτουν το ίδιο εισοδηματικό όριο με το «Εξοικονομώ», προβλέπεται ωστόσο επιπλέον επιδότηση ύψους 3.000 ευρώ για όσους έχουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 20.000 ευρώ. Το ακίνητο πρέπει να είναι ιδιόκτητο ή ιδιοκατοικούμενο ή αν ο ωφελούμενος το ενοικιάζει σε τρίτους να έχει την πλήρη κυριότητα ή την επικαρπία του ακινήτου.

12. Ποιο είναι το όφελος για όσους ενταχθούν στα προγράμματα αυτά;

Στο «Εξοικονομώ για Νέους» ο επιλέξιμος προϋπολογισμός είναι έως 25.000 ευρώ και το ποσοστό επιδότησης κυμαίνεται από 50% έως 90%. Για την κάλυψη της ίδιας συμμετοχής παρέχεται άτοκος δανεισμός. Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις είναι η αντικατάσταση κουφωμάτων, η εξωτερική θερμομόνωση, τα συστήματα θέρμανσης - ψύξης, τα συστήματα παροχής ζεστού νερού χρήσης, τα συστήματα smart home και οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές.

Στο «Ανακαινίζω για Νέους» ο επιλέξιμος προϋπολογισμός είναι έως 10.000 ευρώ και το ποσοστό επιδότησης ανέρχεται σε 30% για όλους. Για την κάλυψη της ίδιας συμμετοχής παρέχεται χαμηλότοκος δανεισμός έως 7.000 ευρώ. Αντίστοιχα από το πρόγραμμα αυτό επιδοτείται η ανακαίνιση χώρων μπάνιου και κουζίνας, η αντικατάσταση της πόρτας εισόδου, η αντικατάσταση και οι επισκευές ηλεκτρικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων, η αντικατάσταση επιφανειών πατωμάτων, τα επιχρίσματα και οι επισκευές δομικών στοιχείων.