Σύμφωνα με το νέο, αναθεωρημένο ΕΣΕΚ τα Καθεστώτα Επιβολής Υποχρέωσης Ενεργειακής Απόδοσης θα αναλάβουν το 24% του συνολικού σωρευτικού στόχου την περίοδο 2021-2030. Δηλαδή από τους 11.251 χιλιάδες Τόνους Ισοδύναμου Πετρελαίου (ktoe) που είναι ο σωρευτικός στόχος, οι ενεργειακές εταιρείες θα πρέπει να καλύψουν τους 2.698 (έναντι 20 % των 7.299 ktoe που ήταν ο στόχος σύμφωνα με το προηγούμενο ΕΣΕΚ). Σε αυτό το πλαίσιο το επόμενο διάστημα το ΥΠΕΝ θα προχωρήσει σε αναθεώρηση των υποχρεώσεων που έχουν τεθεί για κάθε εταιρεία προκειμένου να ληφθεί υπόψη ο νέος υψηλότερος στόχος του ΕΣΕΚ.
Μια βασική πρόκληση για την επίτευξη υψηλότερων στόχων ενεργειακής αποδοτικότητας είναι να βρεθεί ένας κατάλληλος συνδυασμός πολιτικών που θα επιτρέπει την πλήρη εκμετάλλευση των τεχνικών και οικονομικών δυνατοτήτων ενεργειακής αποδοτικότητας, ξεπερνώντας τα σταθερά χρηματοοικονομικά και μη χρηματοοικονομικά εμπόδια σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές κρατικών ενισχύσεων.
Τα χρηματοοικονομικά εργαλεία έχουν μια σειρά από πλεονεκτήματα σε σχέση με τη χρηματοδότηση βάσει επιχορηγήσεων, συνδυάζοντας δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους για την προώθηση επενδύσεων. Συγκεκριμένα, τα χρηματοοικονομικά εργαλεία χρησιμοποιούν δημόσιο χρήμα για να μοχλεύσουν επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα, μειώνοντας τον κίνδυνο επενδύσεων και προσφέροντας μακροπρόθεσμο προσανατολισμό, ενώ η φύση των εργαλείων αυτών διασφαλίζει ότι τα κεφάλαια, μαζί με τους τόκους, επιστρέφουν στο εργαλείο για επανεπένδυση. Επειδή τα κεφάλαια πρέπει να επιστραφούν, υπάρχει επίσης ένα κίνητρο για καλύτερη απόδοση σε σχέση με τη χρηματοδότηση βάσει επιχορηγήσεων.
Η μετάβαση σε ένα πιο ενεργειακά αποδοτικό μοντέλο ανάπτυξης απαιτεί καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία που ξεπερνούν τα παραδοσιακά σχήματα επιχορηγήσεων. Στο παρόν κείμενο παρουσιάζονται οκτώ βασικά εργαλεία ενεργειακής απόδοσης
1. Pay-As-You-Save (PAYS)
Το μοντέλο "Πληρώνω Όσο Εξοικονομώ" επιτρέπει στους καταναλωτές να αποπληρώνουν τις ενεργειακές αναβαθμίσεις μέσα από τους λογαριασμούς ενέργειας, χωρίς αρχικό κεφάλαιο. Η χρέωση βασίζεται στις προβλεπόμενες εξοικονομήσεις και λήγει με την αποπληρωμή της επένδυσης. Ενδείκνυται κυρίως για οικιακούς και δημόσιους χρήστες, με χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και οι ΗΠΑ να έχουν ήδη εκτενή εμπειρία.
2. On-Bill Financing (OBF)
Η χρηματοδότηση μέσω λογαριασμών λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο με το PAYS, με τη διαφορά ότι το αρχικό κόστος συνήθως καλύπτεται από τον πάροχο ενέργειας ή τρίτο μέρος. Οι καταναλωτές αποπληρώνουν την επένδυση με σταθερές δόσεις στον λογαριασμό ηλεκτρικού. Το μοντέλο είναι κατάλληλο για την ελληνική αγορά, ειδικά σε συνθήκες υψηλών επιτοκίων και χαμηλής πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση.
3. Property Assessed Clean Energy (PACE)
Πρόκειται για χρηματοδότηση μέσω πρόσθετης φορολόγησης του ακινήτου. Οι ιδιοκτήτες αποπληρώνουν τις ενεργειακές βελτιώσεις μέσω του φόρου ακίνητης περιουσίας, ενώ η υποχρέωση αποπληρωμής συνδέεται με το ακίνητο και όχι με το πρόσωπο. Εφαρμόζεται κυρίως στις ΗΠΑ και ενδείκνυται για μακροπρόθεσμες, μεγάλες παρεμβάσεις.
4. Τοπικά Αποθεματικά Ταμεία Ζημιών Δανείων (Local Loan-Loss Reserves - LLR)
Αυτά τα ταμεία λειτουργούν ως οικονομικά "μαξιλάρια" που μειώνουν τον κίνδυνο για τους δανειστές. Παρέχουν εγγυήσεις πρώτης απώλειας σε περίπτωση μη εξυπηρετούμενων δανείων για ενεργειακά έργα. Έχουν χρησιμοποιηθεί επιτυχώς σε ΗΠΑ και Γερμανία και μπορούν να ενισχύσουν τη δανειοδοτική εμπιστοσύνη και στην Ελλάδα.
5. Ταμεία Εγγυήσεων (Guarantee Funds)
Τα ταμεία αυτά βελτιώνουν την πιστοληπτική ικανότητα των δανειοληπτών, προσφέροντας κάλυψη κινδύνου προς τις τράπεζες. Έχουν χρησιμοποιηθεί στην Ιταλία, Γαλλία και Πορτογαλία και μπορούν να ενισχύσουν την τραπεζική συμμετοχή σε έργα ενεργειακής απόδοσης στην Ελλάδα, ειδικά για μεγάλες επενδύσεις.
6. Energy Service Companies (ESCOs)
Οι ESCOs είναι εξειδικευμένες εταιρείες που αναλαμβάνουν έργα εξοικονόμησης ενέργειας με δική τους χρηματοδότηση. Ο πελάτης αποπληρώνει το έργο μέσα από τις εξοικονομήσεις που προκύπτουν. Το μοντέλο αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για δημόσια κτίρια, όπου απαιτούνται μεγάλες παρεμβάσεις χωρίς διαθέσιμο κεφάλαιο.
7. Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (Energy Performance Contracting - EPC)
Πρόκειται για νομική συμφωνία μεταξύ ESCO και τελικού χρήστη, όπου η ESCO εγγυάται ενεργειακές εξοικονομήσεις που θα καλύψουν το κόστος του έργου. Δύο κύρια μοντέλα εφαρμόζονται: διαμοιραζόμενου και εγγυημένης απόδοσης. Το EPC αποτελεί μια δοκιμασμένη λύση για δημόσια και εμπορικά κτίρια στην Ευρώπη.
8. Συμβάσεις Διαμοιραζόμενου Οφέλους (Shared Savings Contracts)
Σε αυτό το μοντέλο, η ESCO αναλαμβάνει την επένδυση και τα κόστη, και τα οικονομικά οφέλη από τις εξοικονομήσεις ενέργειας μοιράζονται με τον ιδιοκτήτη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και δημόσια κτίρια, καθώς απαιτεί ελάχιστη έως μηδενική αρχική δαπάνη από τον πελάτη.
Αυτά τα εργαλεία συνθέτουν μια πολυεπίπεδη στρατηγική για την ενεργειακή μετάβαση, με εφαρμογές τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα.
Για την επιτυχή αξιοποίησή τους στην Ελλάδα, απαιτείται προσαρμογή του νομικού πλαισίου, ενημέρωση των καταναλωτών και ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ κρατικών, τραπεζικών και ενεργειακών φορέων.
