Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση υπεγράφη από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου και τον αρμόδιο Υφυπουργό, κ. Νίκο Ταγαρά, το Προεδρικό Διάταγμα που καθορίζει τη διαδικασία έγκρισης Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), για την αντιστάθμιση της χρήσης κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού και άλλων λεπτομερειών για την υλοποίηση οικοδομικών αδειών.
Ταυτόχρονα υπεγράφησαν οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις για τον καθορισμό α) της διαδικασίας επιστροφής φόρων, παραβόλων, εισφορών και κρατήσεων των οικοδομικών αδειών με χρήση κινήτρων του ΝΟΚ, που αναθεωρούνται αμελλητί και κατά προτεραιότητα έναντι των λοιπών αιτήσεων και β) των προδιαγραφών των Ειδικών Σχεδίων Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ).
Αναλυτικότερα ορίζεται ως «εκκίνηση οικοδομικών εργασιών», για τις παρακάτω περιπτώσεις τα εξής:
1. Εναρξη με εκσκαφές ή σκυροδέτηση
Στην πραγματοποίηση εκσκαφών (για θεμελίωση ή αντιστήριξη πρανών) ή στις περιπτώσεις προσθηκών (όπου δεν απαιτείται εκσκαφή) η σκυροδέτηση τεκμηριώνεται ως εκκίνηση των εργασιών. Στην περίπτωση αυτή, η χρονική απόδειξη της εργασίας γίνεται με γνωστοποίηση της έναρξης σε οποιαδήποτε δημόσια αρχή, την υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης από τον εργοδότη στον ΕΦΚΑ με αεροφωτογραφίες και με συμβάσεις με βέβαιη χρονολογία που αφορούν την εκκίνηση οικοδομικών εργασιών ή και σε μεταγενέστερο στάδιο αυτής.
2. Κατεδάφιση εντός εξαμήνου
Η κατεδάφιση προϋφιστάμενων κτισμάτων στο ίδιο οικόπεδο συνιστά επίσης τεκμήριο εκκίνησης, υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι προγενέστερη των έξι μηνών από τις 11 Δεκεμβρίου του 2024 που ορίζει ως αφετηρία για τη νομιμότητα των αδειών το ΣτΕ.
3. Αρχαιολογικές εργασίες
Αναγνωρίζεται επίσης ως έναρξη εργασιών και η διενέργεια ανασκαφών από την αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία, εφόσον πραγματοποιήθηκε έως την 11η Δεκεμβρίου του 2024 και συνδέεται με υφιστάμενη οικοδομική άδεια.
Οι άδειες που είναι στα δικαστήρια η ακυρώθηκαν
Με βάσει αυτό δίδεται η δυνατότητα να χτιστούν οι οικοδομές για τις οποίες υπάρχει ακυρωτική δικαστική απόφαση ή εκκρεμούν προσφυγές σε βάρος τους θεσπίζοντας την έννοια του περιβαλλοντικού ισοδύναμου ως αντισταθμίσματος στη χρήση των μπόνους του ΝΟΚ. Για τα συγκεκριμένα έργα θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι είχε γίνει έναρξη οικοδομικών εργασιών στις 11 Δεκεμβρίου του 2024 ενώ προβλέπεται περιβαλλοντικός προέλεγχος
Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται η εκπόνηση Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ) ανά δημοτική ενότητα ή ανά δήμο στην περίπτωση των δύο μητροπολιτικών κέντρων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από το ΥΠΕΝ με τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου ή με χορηγία της μελέτης.
Οι ιδιοκτήτες ή ο εργολάβος της οικοδομής θα καταθέσουν στον δήμο (μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων) το αντίτιμο που ορίζει η ρύθμιση ώστε τα χρήματα αυτά να αξιοποιηθούν για «πράσινες παρεμβάσεις» που θα προβλέπει το ΕΣΠΙΑΠ. Οι παρεμβάσεις αυτές θα είναι υπέρ του δημόσιου χώρου και της ποιότητας ζωής και θα εφαρμόζονται όταν σε μια περιοχή επιτρέπεται μεγαλύτερη δόμηση μέσω των κινήτρων του ΝΟΚ προκειμένου να ολοκληρωθούν οικοδομικές δραστηριότητες που βρίσκονται σε διάφορα στάδια προσφυγών, αλλά και τα ακίνητα που είναι ενταγμένα στο RRF ή στο ΕΣΠΑ.
Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται έγκριση από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) και το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (ΚΕΣΑ) ώστε να διαπιστωθεί η αναγκαιότητα της συνέχισης υλοποίησης μιας οικοδομικής άδειας βάσει τεχνικών, οικονομικών και νομικών κριτηρίων.
Οι άδειες που θα διατηρήσουν τα μπόνους του ΝΟΚ θα πρέπει να καταβάλλουν περιβαλλοντικό τέλος ύψους 8% το οποίο θα υπολογίζεται πάνω στην αξία της επιπλέον δόμησης που εξασφαλίζει η χρήση των κινήτρων του νόμου. Για όσες έχουν αιτηθεί να ενταχθούν σε χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ θα επιβαρύνονται αντίστοιχα με 15%. Ως τιμή ζώνης των ακινήτων για τον υπολογισμό του περιβαλλοντικού τέλους υπολογίζεται η ισχύουσα στις 11 Δεκεμβρίου του 2024.
Για την εφαρμογή κινήτρων του ΝΟΚ που ακυρώθηκαν στο ΣτΕ σε κτιριακές επενδύσεις που είναι ενταγμένες σε ειδικά πολεοδομικά καθεστώτα απαιτείται η υποβολή αιτήματος στο ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α., που συνοδεύεται από ειδική τεκμηρίωση, εντός προθεσμίας τριών μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου.
Νέος ΝΟΚ έως το τέλος του χρόνου
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετοιμάζει έναν νέο, απλοποιημένο Οικοδομικό Κανονισμό με μόλις 20 άρθρα, στοχεύοντας στη μείωση της πολυπλοκότητας και στην ενίσχυση της σταθερότητας στον τομέα της δόμησης.
Ένα βασικό σημείο διαφοροποίησης είναι η κατάργηση των παλαιών κινήτρων δόμησης, όπως εφαρμόστηκαν στον ΝΟΚ του 2012. Πλέον, δεν θα δίνονται μπόνους για την ενεργειακή απόδοση, καθώς η ενεργειακή κλάση Α θεωρείται αυτονόητη απαίτηση για κάθε νέο κτίριο. Αντί γι’ αυτό, ο νέος κανονισμός θα προσφέρει κίνητρα άλλου τύπου, τα οποία θα ενσωματώνονται στον νέο πολεοδομικό σχεδιασμό που βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2027.
