Η επένδυση με βάση τα κριτήρια ESG (Environmental, Social and Governance) βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολιτικοποιημένης αντιπαράθεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ενώ σε άλλες εποχές θεωρείτο δείκτης υπευθυνότητας και στρατηγικού σχεδιασμού, πλέον σε πολλές πολιτείες έχει μετατραπεί σε... κόκκινο πανί. Πολιτείες όπως το Τέξας, η Οκλαχόμα και η Φλόριντα έχουν νομοθετήσει κατά των επενδύσεων που χαρακτηρίζονται ως ESG, απαγορεύοντας στα δημόσια συνταξιοδοτικά ταμεία να κατευθύνουν κεφάλαια σε επενδυτικά σχήματα που αποκλείουν τον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Το αποτέλεσμα; Ένα θεσμικό περιβάλλον γεμάτο αβεβαιότητα και αντιφάσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων αναδύεται σταδιακά ως εναλλακτικός – και περισσότερο σταθερός – προορισμός για επενδυτές που συνεχίζουν να βλέπουν τη βιωσιμότητα όχι μόνο ως υποχρέωση αλλά και ως ευκαιρία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει στη θεσμοθέτηση ενός συνολικού πλαισίου για τις βιώσιμες επενδύσεις, με τον Κανονισμό Ταξινομίας (EU Taxonomy) και τον Κανονισμό SFDR να επιβάλλουν αυξημένη διαφάνεια και κριτήρια βιώσιμης απόδοσης.
Η αντίθεση είναι εντυπωσιακή. Ενώ στις ΗΠΑ οι πολιτείες αμφισβητούν τη σκοπιμότητα της πράσινης μετάβασης και, σε πολλές περιπτώσεις, τιμωρούν επενδυτικά σχήματα που υιοθετούν ESG κριτήρια, στην Ευρώπη οι ρυθμιστικές αρχές ενθαρρύνουν – σχεδόν απαιτούν – την ενσωμάτωση τέτοιων κριτηρίων. Το αποτέλεσμα είναι ένα ρυθμιστικό περιβάλλον πιο σταθερό, διαφανές και προβλέψιμο για θεσμικούς επενδυτές που επιδιώκουν μακροπρόθεσμες αποδόσεις με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολιτική αντίδραση κατά των ESG επενδύσεων στις ΗΠΑ δεν είναι απλώς θεσμική. Συνοδεύεται από δικαστικές διαμάχες, παραιτήσεις από boards, καθώς και ακυρώσεις μεγάλων πράσινων έργων λόγω του φόβου αντιποίνων από πολιτειακές αρχές. Αυτό το τοπίο αβεβαιότητας πλήττει ιδιαίτερα τους μακροπρόθεσμους επενδυτές, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα πανεπιστημιακά endowments, που μέχρι πρόσφατα στήριζαν με συνέπεια έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βιώσιμων κατοικιών και πράσινων υποδομών.
Την ίδια στιγμή, τα δεδομένα δείχνουν ότι τα ESG-φιλικά χαρτοφυλάκια σε πολιτείες που υποστηρίζουν τέτοιες στρατηγικές επιτυγχάνουν καλύτερες αποδόσεις. Σύμφωνα με το ImpactAlpha, τα δημόσια συνταξιοδοτικά ταμεία σε «μπλε» πολιτείες κατέγραψαν αποδόσεις ύψους 159 δισεκατομμυρίων δολαρίων υψηλότερες από εκείνες σε «κόκκινες» πολιτείες, την τελευταία δεκαετία. Αυτό ενισχύει το επιχείρημα πως η βιωσιμότητα δεν είναι εμπόδιο για την αποδοτικότητα – αντιθέτως, μπορεί να την ενισχύσει.
Η ερώτηση, λοιπόν, που τίθεται είναι αν και κατά πόσο αυτή η πολιτική και επενδυτική ένταση στις ΗΠΑ μπορεί να μεταφραστεί σε πραγματική στροφή κεφαλαίων προς την Ευρώπη. Αν και είναι νωρίς για βεβαιότητες, οι πρώτες ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές: ευρωπαϊκά funds βιώσιμων ακινήτων καταγράφουν αύξηση εισροών από αμερικανικά χαρτοφυλάκια, ενώ παράλληλα ευρωπαϊκές αγορές όπως η Ολλανδία, η Σουηδία και η Γερμανία αυξάνουν τη δυναμική τους στον τομέα των «πράσινων» ακινήτων.
Το Λονδίνο – αν και εκτός ΕΕ – συνεχίζει να προσελκύει επενδυτές με ισχυρό ESG προφίλ, κυρίως λόγω του υψηλού επιπέδου εξειδίκευσης των διαχειριστών και της δυναμικής του real estate τομέα. Επιπλέον, η Γαλλία και η Ισπανία βλέπουν αυξημένο ενδιαφέρον για αναπλάσεις και μικτές αναπτύξεις που συνδυάζουν ενεργειακή απόδοση και κοινωνική ενσωμάτωση. Στο ίδιο πνεύμα, η Ελλάδα εμφανίζει σταδιακά αυξανόμενο ενδιαφέρον για βιώσιμες αστικές παρεμβάσεις, ιδιαίτερα σε τουριστικά projects και επενδύσεις στις παραθαλάσσιες περιοχές, αξιοποιώντας και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία.
Το πιο κρίσιμο στοιχείο, ωστόσο, είναι η προβλεψιμότητα. Οι επενδυτές – είτε θεσμικοί είτε ιδιώτες – επιζητούν ένα πλαίσιο που δεν θα αλλάζει ανά τετραετία εκλογών ή βάσει του ποιος κατέχει το γραφείο του Κυβερνήτη. Η Ευρώπη, με τις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις της στη βιωσιμότητα και τη σαφή κατεύθυνση πολιτικής, φαίνεται να προσφέρει αυτή την ασφάλεια.
Αναμφισβήτητα, η Ευρώπη δεν είναι τέλεια. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι υψηλότεροι φόροι και οι κανονιστικοί φραγμοί δημιουργούν και εδώ δυσκολίες. Όμως, για όσους επενδυτές επιδιώκουν σταθερότητα, αποδοτικότητα και – κυρίως – προσήλωση σε μακροπρόθεσμα βιώσιμα αποτελέσματα, η ήπειρος αυτή ενδέχεται να αποτελέσει το νέο ασφαλές λιμάνι.
Το ερώτημα, πλέον, δεν είναι αν η Ευρώπη θα ωφεληθεί από την κρίση ESG στις ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα μπορεί να ανταποκριθεί και να αξιοποιήσει αυτό το άνοιγμα. Και σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, η ταχύτητα θα αποδειχθεί ίσως το σημαντικότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
