Ο νέος σχεδιασμός αποτελεί τη μεγαλύτερη urban planning παρέμβαση που έχει γίνει ποτέ στη Σαντορίνη, με στόχο να αντιμετωπιστεί η άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση, η έντονη τουριστική πίεση και η ανάγκη προστασίας του μοναδικού φυσικού και αρχιτεκτονικού τοπίου. Κεντρικός άξονας του σχεδίου είναι η ριζική αναδιάρθρωση των ζωνών χρήσεων γης όπου οι προστατευόμενες περιοχές αναμένεται να αυξηθούν από περίπου 22% σε πάνω από 65% της συνολικής έκτασης του νησιού, ενώ οι ζώνες στις οποίες επιτρέπονται τουριστικές χρήσεις μειώνονται από περίπου 60% σε μόλις 6–7%.
Η καλντέρα και τα πρανή της χαρακτηρίζονται ως Ζώνη Απόλυτης Προστασίας, όπου απαγορεύεται κάθε νέα οικοδομική δραστηριότητα. Αυτό περιλαμβάνει την ακτογραμμή από τα βόρεια της Οίας μέχρι το Ακρωτήρι, καθώς και τη Θηρασιά. Η επιλογή αυτή έγινε για λόγους γεωλογικής σταθερότητας, αισθητικής αξίας και διεθνούς προβολής του τοπίου.
Στις αγροτικές περιοχές ορίζονται ζώνες προστασίας των αμπελώνων και της ηφαιστειακής γης, όπου επιτρέπονται μόνο γεωργικές χρήσεις και πολύ περιορισμένη δόμηση. Εδώ εισάγεται και η σημαντική αλλαγή της ελάχιστης αρτιότητας: από τα έως τώρα 4 στρέμματα, προτείνεται η αύξηση σε 8 στρέμματα για κατοικία. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι μεγάλο ποσοστό οικοπέδων εκτός σχεδίου θα καταστεί μη άρτιο.
Στις περιοχές περιορισμένης δόμησης κατοικίας επιτρέπεται μόνο χαμηλή ένταση δόμησης και αποκλείονται τα μεγάλα τουριστικά καταλύματα. Αντίθετα, οι περιοχές τουριστικής ανάπτυξης περιορίζονται δραστικά: μόνο συγκεκριμένες ζώνες γύρω από Καμάρι και Περίσσα μπορούν πλέον να κατασκευαστούν νέες μεγάλες μονάδες, με αυστηρούς όρους. Για τουριστικές εγκαταστάσεις προβλέπεται ελάχιστη αρτιότητα 40 στρεμμάτων, συντελεστής δόμησης 0,15 και ανώτατο όριο 150 κλινών, με στόχο να τερματιστεί η διάχυτη εξάπλωση μικρομεσαίων ξενοδοχείων σε όλο το νησί.
Στους υφιστάμενους οικισμούς, το ΕΠΣ διατηρεί τους παραδοσιακούς κανόνες δόμησης, με έμφαση στο ύψος, στους όγκους και στη μορφολογία. Παράλληλα, προβλέπονται μέτρα αποφόρτισης της κυκλοφορίας και ενίσχυση της πεζοκίνησης, ειδικά στα Φηρά και την Οία.
