Όπως ανέφερε στο ered.gr ο κ. Ανδρέας Παπαπετρόπουλος (Δικηγορική εταιρεία Ανδρέας Δ. Παπαπετρόπουλος – Ευαγγελία Ι. Μπάνου και Συνεργάτες που κατέθεσε το αίτημα) η αποδοχή του αιτήματος ανοίγει τον δρόμο για επανάληψη της δίκης ως προς το θέμα της άνισης μεταχείρισης καθώς και την διεκδίκηση αποζημιώσεων που υπερβαίνουν κατά πολύ το €1 εκατ
Η υπόθεση αφορά οικοδομική άδεια για την κατασκευή κατοικίας με δύο υπόγεια επίπεδα, πισίνες και φυτεμένο δώμα συνολικής επιφανείας περί τα 500 τμ και ύψος κτιρίου στα 21 μ. στον Άλιμο, η οποία αντιμετωπίζει την πλήρη ακύρωση της άδειάς της καθώς είναι ανάμεσα στις εταιρείες που η άδεια έχει καταγγελθεί και εκκρεμή η δίκη.
Σύμφωνα με το αίτημα προσφυγής που έχει στην κατοχή του το ered.gr ο κατασκευαστής ζητά την αναγνώριση ότι η αναδρομική ακύρωση της οικοδομικής άδειάς της, καθώς και η επιβολή χρηματικών επιβαρύνσεων και περιορισμών, παραβιάζουν την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου, και την επιδίκαση εύλογης χρηματικής αποζημίωσης για την ηθική και υλική ζημία που υπέστη η εταιρεία εξαιτίας της ακύρωσης
Η υπόθεση
Η εταιρεία η οποία δραστηριοποιείται από το 2014 στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, στις 15 Δεκεμβρίου 2021, έλαβε από το Τμήμα Πολεοδομίας (ΥΔΟΜ) του Δήμου Αλίμου έγκριση για τους Όρους Δόμησης κάνοντας χρήση των ευεργετημάτων του άρθρου 10 του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ, Ν. 4067/2012). Είχε προηγηθεί η έγκριση του Αρχιτεκτονικού Συμβουλίου του Νοτίου Τομέα Αθηνών το οποίο μάλιστα στην απόφαση του ανέφερε ότι:
«η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική πρόταση, τόσο λειτουργικά όσο και μορφολογικά, και στο πλαίσιο των εφαρμοστέων πολεοδομικών παραμέτρων που εφαρμόστηκαν υπεύθυνα από τον μελετητή, εντάσσεται αρμονικά στο πολιτιστικό περιβάλλον, τον αστικό ιστό, τη τοπική μορφολογία και τον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Διατηρεί το περιβαλλοντικό όφελος που προβλέπεται στο άρθρο 10 παρ. 1α του Ν. 4067/2012, μέσω της μείωσης της κάλυψης και της αύξησης του ακάλυπτου χώρου ».
Παρά τη νομιμότητα και την κανονική έκδοση της άδειας, ο Δήμος Αλίμου, από κοινού με την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του, κατέθεσε στις 16 Μαΐου 2022 αίτηση ακύρωσης κατά της άδειας αυτής ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι η προσβαλλόμενη πράξη είχε εκδοθεί από το ίδιο το διοικητικό όργανο του Δήμου, δηλαδή το Τμήμα Πολεοδομίας του, ενέργεια που συνιστά, κατά το ελληνικό δίκαιο, απαγορευμένη ενδοδιοικητική διαφορά.
Ως γνωστόν το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την υπ’ αριθ. 146/2025 απόφαση της Ολομέλειας, έκρινε αντισυνταγματικές διάφορες διατάξεις του Ν. 4067/2012 (ΝΟΚ), συγκεκριμένα τα άρθρα 10, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25. Το Δικαστήριο, σταθμίζοντας τις αρχές της νομικής ασφάλειας, της προβλεψιμότητας και της θεμιτής εμπιστοσύνης των πολιτών έναντι του δημοσίου συμφέροντος, έκρινε ότι οι συνέπειες της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνουν τις οικοδομικές άδειες των οποίων η υλοποίηση (ήτοι η έναρξη οικοδομικών εργασιών) είχε αποδεδειγμένα ξεκινήσει πριν την ανακοίνωση αυτή.»
Ωστόσο, το Δικαστήριο κατέστησε σαφές ότι ο ανωτέρω περιορισμός δεν ισχύει για εκκρεμείς δίκες κατά την ημερομηνία αυτή.
Κατόπιν τούτου, στις 14 Μαΐου 2025, η Ελληνική Κυβέρνηση εισήγαγε νομοθετική τροποποίηση στον ΝΟΚ, επιχειρώντας να θεσπίσει ένα «περιβαλλοντικό ισοδύναμο»—έναν μηχανισμό αντιστάθμισης του περιβαλλοντικού κόστους που προκύπτει από τις πλέον άκυρες διατάξεις. Ο μηχανισμός αυτός εφαρμόζεται ειδικά σε οικοδομικές άδειες που είτε έχουν ακυρωθεί με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις—όπως της αιτούσας—είτε τελούν υπό εκκρεμείς διαδικασίες ακύρωσης. Ουσιαστικά, το λεγόμενο «περιβαλλοντικό ισοδύναμο» αποτελεί πρόστιμο ή ειδική εισφορά, καταβλητέα εις ολόκληρον από τους ιδιοκτήτες και τους εργολάβους των επηρεαζόμενων ακινήτων σε ειδικό λογαριασμό που τηρείται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, προς όφελος του οικείου δήμου. Το ακριβές ποσό της χρηματικής αυτής υποχρέωσης θα καθοριστεί με Προεδρικό Διάταγμα.
Μέχρι την πλήρη καταβολή του «περιβαλλοντικού ισοδυνάμου», τα επηρεαζόμενα ακίνητα θεωρούνται αυθαίρετα και υπόκεινται σε περιορισμούς: δεν επιτρέπεται η μεταβίβασή τους ή η χρήση τους σε οποιαδήποτε νομική πράξη από τους ιδιοκτήτες τους.
Σύμφωνα με την εταιρεία η απόφαση της Ολομέλειας δημιουργεί ανίσες μεταχειρίσεις μεταξύ ιδιοκτητών με ίδιες άδειες: αυτοί των οποίων η άδεια δεν προσβλήθηκε εγκαίρως απολαύουν της προστασίας της από 11.12.2024 ανακοίνωσης, ενώ όσοι βρίσκονται σε εκκρεμή δίκη, όπως η αιτούσα, αντιμετωπίζουν πλήρη ακύρωση της άδειάς τους.
Η αναδρομική ακύρωση της οικοδομικής άδειας, παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού και εθνικού δικαίου, όπως η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης (legitimate expectation), η νομική βεβαιότητα, και το δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας ενώ θίγεται σοβαρά η ιδιοκτησία της από την ακύρωση της οικοδομικής άδειας και τον χαρακτηρισμό του ακινήτου ως αυθαίρετου.
Τέλος η εισαγωγή του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου και η υποχρεωτική του καταβολή σε σχέση με ήδη εκδοθείσες και χρησιμοποιούμενες άδειες παραβιάζει την αρχή της μη αναδρομικής ισχύος δυσμενών διατάξεων.
