Με βάση τις απόψεις περίπου 900 παραγόντων του real estate από όλη την Ευρώπη, η έκθεση διαπίστωσε ότι το 91% ανησυχεί για τον πληθωρισμό, ακολουθούμενο από τις κινήσεις των επιτοκίων (89%) και την ευρωπαϊκή οικονομική ανάπτυξη (88%). Η πολιτική αβεβαιότητα σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο προκαλεί επίσης μεγάλη ανησυχία.
Από τους ερωτηθέντες μόνο το 13% "βλέπει" ότι σε πέντε χρόνια ο πληθωρισμός θα αποτελεί πρόβλημα, ενώ τα επιτόκια (73%) και η ανάπτυξη (76%) παραμένουν μεσοπρόθεσμες ανησυχίες.
Από την σκοπιά των επιχειρήσεων ακίνητης περιουσίας, το κόστος κατασκευής και η διαθεσιμότητα πόρων βρίσκονται στην κορυφή της λίστας, με το 92% να ανησυχεί για το κόστος και το 84% για τους πόρους το 2023. Αυτά τα ζητήματα αναμένεται να παραμείνουν μακροπρόθεσμα με το 76% και το 73% να βλέπει το αντίστοιχο κόστος και προβλήματα πόρων για τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια.
Στο πίσω μέρος αυτής της αβεβαιότητας, το 71% των ηγετών του real estate πίστευε ότι η Ευρώπη θα περνούσε σε ύφεση πριν από το τέλος του 2022, επηρεάζοντας αρνητικά την αναπτυξιακή δραστηριότητα, τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης και τον όγκο των επενδύσεων, ακολουθούμενη από πληρότητα, ενοίκια και αξίες.
Οι αγορές
Η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία φαίνεται απίθανο να ξεφύγουν από την ύφεση, ενώ η Γαλλία φαίνεται πιο απομονωμένη, κυρίως λόγω του τρόπου με τον οποίο προμηθεύεται ενέργεια. Η ύφεση είναι πιθανή πριν από το 2023 για το 83% των ερωτηθέντων στη Γερμανία, το 82% στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 79% στην Ολλανδία και το 68% στην Ισπανία. Οι Γάλλοι που ερωτήθηκαν είναι πιο αισιόδοξοι σε ποσοστό 45%. Η εμπιστοσύνη στη διαθεσιμότητα χρέους και ιδίων κεφαλαίων δεν ήταν τόσο χαμηλή από το 2012 και το 2009 αντίστοιχα. Οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι τα κεφάλαια που έρχονται στην Ευρώπη από κάθε μέρος του κόσμου είναι πιο πιθανό να μειωθούν παρά να αυξηθούν. Οι ίδιοι είναι πιο αρνητικοί για τις προοπτικές για το χρέος (70% αναμένει μείωση) και τα ίδια κεφάλαια (63% αναμένει μείωση) για την ανάπτυξη και το χρέος για αναχρηματοδότηση ή νέες επενδύσεις (64% αναμένει μείωση).
Οι απαντήσεις των ειδικών υποδεικνύουν πτώση των αξιών το 2023. Από την σκοπιά της ανάπτυξης, οι συνεντεύξεις δείχνουν ότι τα έργα που προγραμματίζονται για το 2023 ενδέχεται να αναβληθούν για το 2024 ή να τεθούν στο ράφι εντελώς. Αυτή η έλλειψη νέας ανάπτυξης θεωρείται από ορισμένους ως θετική για τα υπάρχοντα περιουσιακά στοιχεία και τους ιδιοκτήτες τους.
Ραγδαίες αλλαγές
Σύμφωνα με τη Lisette van Doorn, Διευθύνουσα Σύμβουλο της ULI Europe, η αγορά έχει αλλάξει ραγδαία τους τελευταίους μήνες με τις προοπτικές να γίνονται πιο αρνητικές: «Από τότε που πραγματοποιήσαμε την έρευνα και τις συνεντεύξεις το καλοκαίρι, οι οποίες έδειξαν ήδη έντονες ανησυχίες, ο κλάδος έχει γίνει περισσότερο ανήσυχος. Αλλά υπάρχει ακόμα πολύ διαθέσιμο κεφάλαιο για επένδυση και κυρίως δεν βιάζεται, περιμένοντας να δημιουργηθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες. Για να μπορέσει ο κλάδος να αντιμετωπίσει την καταιγίδα, η επιλογή μετοχών είναι το κλειδί, εκτός από την ισχυρή εστίαση στο ESG, τις επιχειρησιακές δεξιότητες και την εστίαση στον πελάτη».
Ο Gareth Lewis, επικεφαλής της ETRE, Διευθυντής της PwC, δήλωσε: «Αν και οι ίδιες πόλεις παραμένουν στην πρώτη τριάδα, οι συνολικές προοπτικές επενδύσεων και ανάπτυξης και για τις 30 πόλεις έχουν μειωθεί. Το Λονδίνο είναι πρώτο για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ακολουθεί το Παρίσι και μετά το Βερολίνο, ανταλλάσσοντας θέσεις από πέρυσι. Πόλεις που έχουν ανέβει περισσότερο στην κατάταξη φέτος είναι η Μαδρίτη, η Λισαβόνα και η Κοπεγχάγη.
Οι νέες ενεργειακές υποδομές βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης του κλάδου για δεύτερη χρονιά, αντανακλώντας ιστορικά υψηλές τιμές ενέργειας και μια πιο μακροπρόθεσμη τάση στην οποία οι επενδυτές εξισορροπούν εκ νέου τις συμμετοχές τους προς εναλλακτικά περιουσιακά στοιχεία. Ο τομέας των βιοεπιστημών έρχεται δεύτερος και τα κέντρα δεδομένων τρίτοι. Διάφορες μορφές στέγασης κυριαρχούν στο top 10, που ποικίλλουν από τη συνταξιοδότηση/ηλικιωμένους έως την κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση. Είναι ενδιαφέρον ότι υπάρχει επίσης μεγαλύτερη ανησυχία για τη στέγαση, με την αυξανόμενη πολιτική αβεβαιότητα γύρω από την πολιτική».
