Κατά τη διάρκεια του β’ τριμήνου του 2023, ο όγκος επενδύσεων στον κρίσιμο αυτό τομέα του real estate ήταν 25% υψηλότερος σε σχέση με πέρυσι. Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς στο ered.gr το ενδιαφέρον των επενδυτών για την εγχώρια αγορά logistics είναι ιδιαίτερα αυξημένο με τη ζήτηση για την Αττική να χτυπάει «κόκκινο». Στην Αττική, σύμφωνα με τους ίδιους, περίπου 120.000 τ.μ. βιομηχανικών χώρων και logistics έχουν απορροφηθεί το α’ εξάμηνο του έτους, με την περιοχή του Ασπρόπυργου να κατέχει τα πρωτεία. Τα ενοίκια διαμορφώνονται για prime τοποθεσίες στα 5-6 ευρώ ενώ οι αποδόσεις συνεχίζουν να είναι σε υψηλά έναντι των υπόλοιπων ευρωπαϊκών αγορών στο 7%.
Πράσινα κτίρια και προκατ κατασκευές
Η εμφάνιση των deals μέσω pre-lets, δηλαδή προ-μισθώσεων με χρονικό ορίζοντα 12 έως 18 μήνες είναι μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με ένα χρόνο πριν προκειμένου να ικανοποιηθεί η μεγάλη ζήτηση, σύμφωνα με την κα. Δίκα Αγαπητίδου, Γενική Διευθύντρια της Αθηναϊκής Οικονομικής, της εταιρείας που ίδρυσε το 1993 και εκπροσωπεί την JLL στην Ελλάδα.
Οπως είπε στο ered.gr "ο συγκεκριμένος κλάδος έχει αυξήσει περαιτέρω τη δυναμική του την εφετινή χρονιά, την ίδια ώρα η διαθεσιμότητα στο Θριάσιο προκειμένου για σύγχρονους χώρους είναι κάτω απο 2%, και η μεγάλη ζήτηση ικανοποιείται πλέον μόνο μέσω προ-μισθώσεων". Σύμφωνα με την ίδια αξιοσημείωτο είναι πως ολοένα και περισσότερο, η πλειονότητα των νέων κατασκευών διεκδικούν πιστοποίηση Leed ώστε να ανταποκρίνονται στις σημερινές απαιτήσεις χρηστών και επενδυτών. Μάλιστα τα φωτοβολταϊκά στη στέγη των αποθηκών συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό σε αυτό και αποτελούν εδώ και χρόνια χαρακτηριστικό των αποθηκευτικών χώρων μεγέθους > 5.000 τμ. Εκτός από πράσινα κτίρια, όμως, πιο σύγχρονες είναι και οι μέθοδοι κατασκευής με σύμμεικτες μεταλλικές αποθήκες και προκατ μπετόν ως επί το πλείστον κατασκευές. Ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2026 με 2027 έχουν μερικά από τα μεγάλα έργα που βρίσκονται σήμερα υπό κατασκευή.
Οπως αναφέρει η κα. Αγαπητίδου για το έργο "ΗULL Logistics Park" που αφορά σε μια περιοχή επέμβασης 291 στρ. εντός της ΒΙ.ΠΕ Διυλιστηρίων στο 17ο χλμ της Ε.Ο Αθηνών Κορίνθου "για το οποίο η εταιρεία έχει αποκλειστικό συμβουλευτικό και προωθητικό ρόλο, έχουμε ήδη συζητήσεις με σημαντικούς διεθνείς και εγχώριους μισθωτές. Πρόκειται για τη δημιουργία μίας «ενιαίας, πρότυπης, υπερσύγχρονης μονάδας εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics) και συνδυασμένων μεταφορών, χερσαίων- θαλάσσιων- σιδηροδρομικών (tri-modal), στην περιοχή του Ασπροπύργου. Σημαντικά βήματα προόδου γίνονται, ωστόσο, και στην Θεσσαλονίκη με μεγάλες αναπτύξεις να βρίσκονται στα... σκαριά. "Το έργο της Dimand στη πρώην ΒΑΛΚΑΝ ΕΞΠΟΡΤ σηματοδοτεί την ενισχυόμενη σημασία της Θεσσαλονίκης ως πόλος
έλξης από την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης
και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα επιτύχει να
προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον από σοβαρούς μισθωτές" τονίζει η κα. Αγαπητίδου.
Έλλειψη σύγχρονων χώρων και αλλαγή μισθωτών
"Υπάρχει, σαφώς, αυξημένη ζήτηση για σύγχρονους χώρους logistics. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι τα περισσότερα requests πλέον έρχονται κυρίως από end users κι όχι τόσο από 4PL εταιρείες οι οποίες επιδείκνυαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για νέους χώρους logistics καταμεσίς της πανδημίας και στους πρώτους μήνες της post-covid περιόδου" αναφέρει στο ered.gr o κ. Φώτης Γιόφτσιος, CEO της εταιρείας Ten Brinke σχολιάζοντας την εικόνα του κλάδου σήμερα και τονίζει ότι γενικότερα παρατηρείται σοβαρή έλλειψη στην αγορά νέων, σύγχρονων και τεχνολογικά προηγμένων κέντρων logistics. "Σημαντικό ρόλο παίζει στις μέρες μας ο παράγοντας βιωσιμότητα αλλά και οι σύγχρονοι μέθοδοι κατασκευής. Τόσο τα κόστη κτήσης γης όσο και κατασκευής ενός σύγχρονου κέντρου logistics, έχουν αυξηθεί. Με το τελευταίο να έχει αυξηθεί σημαντικά και τις τιμές μισθωμάτων σταδιακά να ακολουθούν. Οι χρήστες προτιμούν λύσεις με μειωμένα κόστη συντήρησης και κτήρια λιγότερο ενεργοβόρα στην πράξη. Πράγμα που σημαίνει ότι μια πιστοποίηση πχ κατά Leed είναι προτιμητέα, αλλά όχι απαιτητή όπως στα κτήρια γραφείων, όπου επενδυτές και χρήστες δύσκολα προχωρούν σε κάποια συμφωνία αν δεν είναι πιστοποιημένα. Τουλάχιστον, όχι προς το παρόν". Η Ten Brinke προχωρά στην ανάπτυξη ενός νέου μεγάλου Logistics Park στη Μαγούλα με κτίριο βιομηχανικής χρήσης με καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής, χώρους αποθήκευσης και διανομής σε οικόπεδο έκτασης περίπου 42.000 τ.μ. και συνολικής δόμησης 25.200 τ.μ.
"Δεν είναι ένα απλό logistics center. Αποτελείται από ένα ισόγειο τμήμα, με επιφάνεια κάλυψης 16.800 τ.μ. και πρώτο όροφο, επιφάνειας 8.400 τ.μ. Ο φέρων οργανισμός του κτηρίου θα αποτελείται από έγχυτα και προκατασκευασμένα στοιχεία οπλισμένου και προεντεταμένου σκυροδέματος. Το κτήριο έχει ήδη μισθωθεί στον μεγαλύτερο λιανεμπορικό όμιλο της χώρας μας" υπογραμμίζει ο κ. Γιόφτσιος. Παράληλλα, η εταιρεία έχει ήδη ξεκινήσει την ανάπτυξη, ακόμη 3 logistics centers στην Αττική, με την κατασκευή τους να ξεκινά σχετικά άμεσα. Πρόκειται για οικόπεδα συνολικής έκτασης 284 στρεμμάτων όπου δομούνται κτηριακοί όγκοι περί των 95.000 τετραγωνικών μέτρων στο σύνολό τους.
Υψηλά τα yields στην ελληνική αγορά
Για την δυναμική του κλάδου μιλά στο ered.gr και ο κ. Κώστας Μαρκάζος, Δ/νων Σύμβουλος της Premia Properties. Οπως λέει "είναι γεγονός ότι η χώρα διαθέτει ακατάλληλες εγκαταστάσεις και τώρα οι μισθωτές ζητούν αναπτύξεις υψηλών προδιαγραφών με σαφείς τάσεις βιωσιμότητας". Ενα τέτοιο project υψηλών προδιαγραφών ετοιμάζει η εισηγμένη εταιρεία στον Ασπρόπυργο συνολικής επιφάνειας 11.300 τ.μ. "Ζητούμενο της εταιρείας παραμένει η ενίσχυση του χαρτοφυλακίου με βιομηχανικά ακίνητα υψηλών προδιαγραφών" επισημαίνει ο ίδιος συμπληρώνοντας ότι "στην ελληνική αγορά τα yields εξακολουθούν να είναι υψηλά σε σχέση με τα αντίστοιχα σε ευρωπαϊκές πόλεις".
